Twój mózg bez tajemnic

Autor: Marc Dingman

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Bożena Jóźwiak
  Tytuł oryginału: Your Brain. Explained
  Wydawnictwo: Rebis
  Seria: X-Varia
  Data wydania: 2020
  ISBN: 978-83-8188-093-0, 978-83-8188-749-6 (ebook)
• Wydanie: papierowe, ebook (epub, mobi)
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 248

Sen, pamięć, mowa, odczuwanie przyjemności czy strachu – codziennie mamy do czynienia z ymi procesami i emocjami, ale jak mózg je tworzy? Twój mózg bez tajemnic jest zorganizowaną specjalnie dla czytelnika wycieczką po wnętrzu naszej głowy. Zabiera nas nia nią neurobiolog Marc Dingman. Dowiemy się z niej, co się dzieje, kiedy mózg nie działa prawidłowo: dlaczego czasem cierpiny na bezsenność, depresję, ADHP, chorobę Alzheimera czy Parkinsona lub wpadamy w uzależnienia (…)z okładki

Książka Marca Dingmana „Twój Mózg bez tajemnic” to piesza wycieczka po najważniejszych strukturach ludzkiego mózgu, podczas której dobrze przygotowany przewodnik z entuzjazmem mówi turystom wszystko to co ważne, aby zrozumieć dane miejsce. I choć jest to pozycja skierowana raczej dla laika, dla którego Amygdala brzmi jak nazwa pysznego drinka, a twór siatkowy, jak określenie ustawienia formacji w rugby, może przydać się także studentom, którzy szybko i bezboleśnie chcieliby przypomnieć sobie najważniejsze informacje z zakresu neuronauki.

„Twój Mózg bez tajemnic” to książka – a może raczej książeczka, liczy sobie bowiem nieco ponad 200 stron czystego tekstu – w której Dingman, adiunkt na wydziale Zdrowia Bio-Behawioralnego (sic!) Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii, stara się przybliżyć czytelnikowi najważniejsze odkrycia z zakresu neuronauki. Najważniejsze, to znaczy te, dzięki którym znacznie lepiej dziś rozumiemy to, w jaki sposób ludzie realizują najważniejsze funkcje poznawcze czy emocjonalne, ale też to co reguluje nasz dzień i dlaczego. Dingman już na samym wstępie zaznacza, że to pozycja dla tych, którzy nie są specjalistami z zakresu neuronauki, i rzeczywiście – czytelnikiem, który najwięcej z niej skorzysta, jest licealista przygotowujący się do studiów psychologicznych oraz neurobiologicznych, albo ktoś, kto chce zrobić wrażenie na dziewczynie/chłopaku neurobiologu. To bowiem w gruncie rzeczy malutki podręcznik, w którym każdy rozdział stanowi nieco bardziej rozwinięte i zdecydowanie lepiej napisane hasło z Wikipedii. Chcesz wiedzieć, gdzie rodzi się strach i jakie mają znaczenie konkretne struktury mózgowe w powstawaniu zaburzeń z nim związanych – wystarczy 19 stron (a na nich kilka schematycznych rysunków mózgu) i już wiesz jaka jest rola ciała migdałowatego w wykrywaniu zagrożeń. Ciekawią Cię osoby obdarzone pamięcią autobiograficzną tak niezawodną, iż pamiętają każdy dzień, jak gdyby wspomnienia odtwarzały na niezniszczalnej taśmie? Dzięki książce Dingmana możesz przekonać się, że ich zdolność to niekoniecznie błogosławieństwo.

Aby przybliżyć czytelnikom problem – to jak działa pamięć, skąd się bierze pamięć, dlaczego śnimy, dzięki czemu odczuwamy przyjemność i które ośrodki w mózgu umożliwiają nam rozumienie i produkowanie języka – Dingman odwołuje się do konkretnych przypadków. Jak więc słusznie zauważył Stanley Finker, chwaląc książkę na okładce: „czyta się jak zbiór opowiadań detektywistycznych”. Rzeczywiście, jest to pozycja łatwa, miła i napisana na tyle dobrze, iż może stanowić dobrą lekturę na plażę, do autobusu czy też popołudniowy relaks. Przystępny język, fascynujące przypadki, a przede wszystkim – brak nadmiernych uproszczeń i banałów – decydują o tym, iż książka tę zdecydowanie bardziej warto przeczytać niż nie przeczytać.

Można się jednak i do czegoś przyczepić – struktury rozdziałów. Jak głosi podtytuł, książka traktuje o „emocjach, uczuciach, śnieniu i myśleniu”. Ta wyliczanka funkcji realizowanych przez nas mózg sama w sobie nie wzbudza wątpliwości, te pojawia się jednak, gdy przyjrzymy się spisowi treści. Dingman – celowo lub nie – układając rozdziały w kolejności nie kierował się raczej żadnym konkretnym kryterium. A mógłby. Przykładowo, pomiędzy strachem a smutkiem, czyli dwoma emocjami podstawowymi, znajdują się trzy rozdziały, które dotykają sedna pamięci, snu oraz języka i mowy. Wydaje się, choć to może zdanie człowieka lubiącego nadmierny porządek, iż książka na niczym nie straciłaby, gdy autor zdecydował się podzielić ją na części – jedną dotyczącą emocji, drugą poznania. Młodym czytelnikom, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z neuronauką lub psychologią, pozwoliłoby systematyzować wiedzę i łączyć informacje w kategorie, które w przyszłości tylko mogą ułatwić naukę.

Książka mogłaby także sporo zyskać, gdyby poza bardzo schematycznymi rysunkami mózgu i innych organów, prezentowała czytelnikom także to, co w neuronauce najpiękniejsze – rozświetlone sieci neuronalne. Jak słusznie bowiem wskazuje Dingman, dziś odchodzi się od strukturalnej wizji mózgu, w której każda funkcja realizowana jest przez konkretny ośrodek, na rzecz sieci neuronalnych, które łączą ze sobą nawet bardzo odległe miejsca. Efekty neuroobrazowania przekonałyby czytelnika, że nie wystarczy człowieka połaskotać w jądro półleżące, aby ten odczuwał przyjemność.

Te zarzuty nie wpływają jednak znacząco na odbiór książki. To pozycja warta lektury, choć prawdopodobnie student psychologii czy neuropsychologii już na etapie 3-4 roku nie będzie przesadnie zaskoczony jej treścią. Może ona jednak służyć jako dobre kompendium wiedzy podstawowej, niezwykle przyjemna i nieprzesadnie kręta ścieżka do zrozumienia tego, jak działa mózg.