Autorka: Shereen El Feki
-
Tłumaczenie: Agnieszka Nowakowska
Konsultacja naukowa: Hanna Jankowska
Tytuł oryginału: Sex and the citadel: Intimate life in a changing Arab World
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 2015
ISBN: 978-83-8049-069-7, 978-83-8049-084-0 (ebook) -
Wydanie: papierowe, ebook (epub, mobi)
Oprawa: twarda
Liczba stron: 432
Seks i cytadela to opowieść o poszukiwaczach wolności i tych, którzy się im przeciwstawiają, gdyż zmieniający się po dziesięcioleciach zastoju krajobraz polityczny arabskiego świata stwarza jednym i drugim możliwości, jakich dotąd nie mieli.Fragment opisu wydawcy
Pierwsze, co ciśnie się pod pióro czytelnika, to stwierdzenie, że mamy w rękach książkę dla dorosłych. Świadczy o tym nie tylko tytuł, ale też bezpardonowy język tej pracy. Ta szczerość wypowiedzi Autorki podlana jest jednak, we właściwych proporcjach, sosem naukowych danych, analizy i interpretacji. Książka niniejsza w pełni zasługuje więc na miano popularnonaukowej.
Shereen El Feki, dziennikarka o korzeniach walijskich i egipskich znakomicie wykorzystała wszystkie atuty wypływające ze swojego pochodzenia, kontaktów i wykształcenia. Wychowana w europejskim kręgu kulturowym przesiąkła tym stylem myślenia, co ułatwia nam lekturę i zrozumienie poruszanych problemów. El Feki stara się jednak (z powodzeniem) spojrzeć na intymne życie mieszkańców świata arabskiego z ich perspektywy kulturowej, religijnej a czasem politycznej. To może stać się niezmiernie pouczające dla Europejczyka i znacząco poszerzyć nasze horyzonty rozumienia świata. Tym bardziej, że Autorka czyni bardzo dużo uwag nie tylko o charakterze religijnym, ale też antropologicznym i socjologicznym, analizując poznawane problemy „oczami” opisywanych społeczeństw. Już na samym początku lektury zostajemy też „przywołani do porządku” dowiadując się, dlaczego i jak bardzo stereotypowe jest nasze, tzw. „zachodnie” widzenie seksualności świata arabskiego.
Ze względu na powiązania rodzinne El Feki pisze przede wszystkim o Egipcie. To ważny kraj na mapie arabskiego świata, zarówno pod względem społecznym, naukowym, religijnym, jak też gospodarczym. Niemniej rozliczne podróże, lektura współczesnych arabskich filozofów i socjologów, lekarzy czy teologów, a także spotkania i rozmowy z mieszkańcami innych krajów pozwalają jej na uzyskanie dużo szerszej perspektywy. To bardzo ważna cecha tego tekstu, bowiem współczesna literatura socjologiczna i humanistyczna świata arabskiego jest właściwie nieznana europejskiemu czytelnikowi. Osobne rozdziały El Feki poświęca pozycji i funkcjonowaniu żony we współczesnym świecie arabskim, życiu intymnemu singli, problemom uświadamiania seksualnego w islamie, seksu płatnego (co wcale nie oznacza domów publicznych), a wreszcie osobom o tożsamości nieheteroseksualnej.
Momentami możemy poczuć się w trakcie lektury zawstydzeni. Nie będzie to jednak fałszywy wiktoriański wstyd czy pruderia. „Seks i cytadela” jest bowiem przede wszystkim książką niezmiernie smutną. Tej lektury nie powinni szukać czytelnicy spragnieni podnieceń, voyeryści czy pragnący zaspokoić własną niezdrową ciekawość. Zobaczymy bowiem, jak wiele zła czyni fałszywa cnotliwość, moralność okazująca się pozorem, realizowana na pokaz, a w rzeczywistości kryjąca tylko pragnienie dominacji nad drugim człowiekiem i pełnego pychy przekonania o ostatecznej prawdziwości własnych racji. To jest praca doskonale pokazująca, do czego prowadzi obłudne milczenie, jak dramatyczne są konsekwencje wykreślania pewnych sfer naszego człowieczeństwa z rozmowy, z przestrzeni i świadomości rodzinnej, społecznej czy prawnej. To jest książka o tym, do czego prowadzi obsesyjne i histeryczne widzenie we wszystkim, o czym boimy się myśleć i rozmawiać – o grzechu. Możemy z powodzeniem potraktować ją jako ostrzeżenie, memento dla nas samych i funkcjonowania w naszej kulturze.
Autorka nie stroni od pisania wprost do europejskiego czytelnika, obnażając nasze uprzedzenia, wytykając myślenie kliszami, ale też ostrzegając przed zbyt naiwnym wchodzeniem w świat krajów islamskich (pojawia się choćby problem molestowania Europejek czy ich percepcji na Bliskim Wschodzie).
Czytając książkę El Feki dziś należy pamiętać, że powstawała ona przed „arabskimi wiosnami”, a także przed wojną w Syrii i wszystkimi przemianami, które te wydarzenia wywołały. Możemy tylko zgadywać, jak bardzo negatywnie na wiele opisanych osób, zjawisk i problemów wpłynęły ostatnie lata.
Choć czasem może doskwierać brak pogłębionej analizy opisywanych zjawisk, to jak napisałem powyżej jest to pozycja dobrze mieszcząca się w nurcie popularyzatorskim. Przed wydawaniem łatwych sądów czy kształtowaniem swojej wizji świata arabskiego warto sięgnąć po tę książkę, niezależnie od tego czy zgodzimy się czy nie z poglądami Autorki. Te ostatnie nie są zresztą podawane nachalnie, ale tu i ówdzie można je dostrzec wyrażane między wierszami.
Pod względem edytorskim książka jest na dobrym poziomie, a błędy przekładu są nieliczne (np. s. 135 znajdziemy „reprezentacyjną” grupę respondentów, zamiast „reprezentatywnej”, zaś na s. 141 przejdziemy się „nadmorskim bulwarem w Kairze”).
