Mitologia współczesna

Autor: Marcin Napiórkowski

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
  Data wydania: 2018
  Wydanie II, zmienione, rozszerzone
  ISBN: 978-83-65886-63-7
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 382

Marcin Napiórkowski – doktor habilitowany, adiunkt, Uniwersytet Warszawski, Instytut Kultury Polskiej. Semiotyk kultury; zajmuje się mitologią współczesną, pamięcią zbiorową i kulturą popularną. Absolwent kulturoznawstwa (IKP UW, 2006) oraz socjologii (ISNS UW, 2008), doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii (IFIS PAN, 2010). Autor bloga i fanpejdża Mitologia współczesna – 12 tys. obserwujących. Jako autor stale współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Widokiem”, „Więziami”. Opublikował trzy książki: Mitologia współczesna (2013), Władza wyobraźni (2014) i Powstanie umarłych (2016). O autorze

Jako uczestnik programu Cyfrowobezpieczni.pl miałem przyjemność odwiedzania małopolskich szkół i rozmawiania z uczniami oraz nauczycielami o zagrożeniach cyfrowych czyhających na dzieci i młodzież w sieci. W zeszłym roku jednym z powracających motywów był tzw. niebieski wieloryb, gra, która prowadzić miała do samookaleczeń, a nawet samobójstw. Ostrzegało przed nią nawet Ministerstwo Edukacji Narodowej. Niebieski wieloryb okazał się być jednak jedynie kolejną mutacją odwiecznej historyjki o tym, jak na młode, niewinne istoty czyha zło, próbując je sprowadzić na złą drogę, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci. Stała się ona znana nie przez to, że czaiła się w mrocznych zakątkach internetu i rozprzestrzeniała się wśród młodzieży, a dlatego, że zaczęły o niej pisać media. Gdy pytałem uczniów, czy słyszeli o wielorybie zanim zaczęły o nim pisać media, odpowiedź zawsze brzmiała nie. Niebieski wieloryb był w istocie tzw. medialnym mitem, mutacją czarnej wołgi i dziesiątków podobnych opowieści.

Czy była w tej historii choć krzta prawdy? Wydaje się, że tak. Czy więc można ją nazwać mitem? W dzisiejszym świecie mity są albo odległymi opowieściami o dawnych bogach i herosach, albo czymś, co się dementuje, czymś równoznacznym z fałszem. Przekonanie o tym, że mit opiera się na nieprawdzie rozwiewa w swojej książce Mitologia współczesna Marcin Napiórkowski, polski semiotyk kultury, tj. badacz kulturowych kodów. Autor z pewnością nie jest wam obcy. Prowadzi on bowiem nie tylko autorskiego bloga, ale publikuje też wiele felietonów i artykułów w różnych mediach od Tygodnika Powszechnego po Gazetę Wyborczą i Krytykę Polityczną. Nikogo więc nie zdziwi tematyka, której poświęcona jest książka. Warto tu dodać, że Mitologia współczesna jest drugim, uzupełnionym wydaniem książki opublikowanej pierwotnie w 2013 roku.

Książka Napiórkowskiego jest w istocie zbiorem tekstów, które pojawiły się wcześniej w innych wydawnictwach, czy to naukowych, czy bardziej popularnych. Autor zaczyna od przedstawienia wyników swojego śledztwa na temat zbierania plastikowych nakrętek i analizy różnego rodzaju mitów, które wokół tego wyrosły. Następnie dowiadujemy się czegoś na temat łowców organów czyhających na nasze pociechy. Kolejny rozdział poświęcony jest fake newsom i temu jak bardzo medialna rzeczywistość odbiega od… rzeczywistości. Później dowiadujemy się, jak i dlaczego karierę (głównie medialną) zrobiło w polskich gimnazjach gra w „słoneczko”. Następnie autor konfrontuje czytelników z polskimi mitami kulinarnymi związanymi z kebabami i restauracjami wietnamskimi. W następnym zmaga się z kwestią pamięci historycznej na przykładzie Reduty Ordona, a później, kontynuując temat analizując działalność Instytutu Pamięci Narodowej. W dalszej części poznajemy również mity związane z Adamem Małyszem, muzyką oraz wymarzonym urlopem. Na koniec autor wypowiada się też w kwestii przyszłości i mitów z nią związanych.

Mitologia współczesna napisana jest w zajmujący sposób. Jest to zasługą nie tylko narratorskiego talentu autora, ale również w pewnym stopniu doboru dobrze nam znanych tematów. Przedstawione w nim wyniki podjętych przez niego analiz pogłębiają zrozumienie otaczającej nas rzeczywistości. W każdym przypadku autor szuka sedna, czyli sensu opowieści i sposobu ich przedstawiania. Czasem można się zastanawiać, czy przedstawionych zjawisk nie dałoby się wyjaśnić również inaczej. Nie znaczy to jednak, że analizy autora są błędne. Również naukowcy znajdą tu coś dla siebie. Przekonuje on bowiem, że dementowanie fałszywych twierdzeń nie wystarczy, by stworzyć społeczeństwo podejmujące decyzje w oparciu o naukowe fakty. Konieczne jest tworzenie własnych zgodnych z rzeczywistością mitów, które wyprą te nieprawdziwe.

Mitologia współczesna to popularyzacja wiedzy na najwyższym poziomie. Autor nie dość, że przedstawia wyniki prowadzonych przez siebie badań w sposób zajmujący i przypominam nam o tym, czym jest mit, ale nade wszystko pokazuje nam, że rzeczywistość jest znacznie głębsza, niż na co dzień ją postrzegamy. Jeśli ktoś uważa, że humanistyka nie jest nikomu potrzebna, Marcin Napiórkowski wyprowadza go z błędu. A wszystko to bez zbędnego nadęcia i używania niepotrzebnie skomplikowanego języka.