Autor: Johannes Sachslehner
-
Tytuł oryginału: Zwei Millionen ham’ma erledigt: Odilo Globocnik – Hitlers Manager des Todes
Tłumaczenie: Monika Kilis
Wydawnictwo: Prószyński i Spółka
Data wydania: 2016
Format: 150 x 210 mm
ISBN: 978-83-806-9455-2
Wydanie: e-book
Liczba stron: 352
„SS-Brigadeführer Odilo Globocnik, od listopada 1939 roku dowódca SS i Policji w Dystrykcie Lublin, przeszedł do historii przede wszystkim jako autor potwornego planu fizycznej likwidacji stłoczonych w gettach Żydów za pomocą trującego gazu. Pomysł szybko zyskał akceptację Berlina. Od marca 1942 roku do obozów zagłady Bełżec, Sobibór i Treblinka zaczęły regularnie przyjeżdżać pociągi śmierci. Wraz z kierowaną przez Globocnika Akcją Reinhardt masowe, przemysłowe wręcz ludobójstwo osiąga dotychczas niespotykane rozmiary. Do września 1943 roku w samych tylko komorach gazowych ginie co najmniej 1,5 miliona ludzi. Zabiłem dwa miliony ludzi – z cyniczną brutalnością stwierdzi Globocnik w maju 1945 roku.”
z opisu wydawcy
Zagłada Żydów, eksterminacja milionów ludzi i obozy masowej zagłady kojarzą się z jednym człowiekiem: Heinrichem Himmlerem. Tymczasem okazuje się, że tym, który stał za Holokaustem, jednym z jego pierwszych i najgorliwszych wykonawców, a po części i pomysłodawcą, był mniej znany Odilo Globocnik. Książka Johannesa Sachslehnera Zarządca do spraw śmierci. Odilo Globocnik, eksterminacja i obozy zagłady jest właśnie o tym człowieku. To bardzo dobra biografia jednego z ludzi odpowiedzialnych za największą zbrodnię w dziejach ludzkości.
Jak to możliwe, że przeciętny, niczym nie wyróżniający się Austriak, został wykonawcą woli Hitlera i Himmlera i rozpoczął mordowanie Żydów na masową skalę w obozach zagłady? Autor biografii Globocnika przedstawia życie „bohatera” swojej książki z dużą starannością i dbałością o szczegóły. Można śledzić losy zbrodniarza już w jego dzieciństwie i młodości, jego działalność w organizacjach nazistowskich i kolejne stopnie kariery w totalitarnym państwie.
Mimo iż większość pracy jest poświęcona Globocnikowi, pełniącemu funkcję etatowego zbrodniarza w Trzeciej Rzeszy, to najciekawsza wydaje się część pierwsza książki, dotycząca wczesnych lat Odilo. To wtedy kształtował się bezwzględny antysemita, pozbawiony skrupułów, ambitny karierowicz. Okoliczności i ludzie wokół niego pomogli mu stać się zbrodniarzem. Globocnik miał jednak do tego odpowiednie predyspozycje. Bez nich nie byłby tym, kim stał się podczas wojny. To właśnie zwrócenie uwagi przez autora na karierę Globocnika przed 1939 rokiem jest największą zaletą tej książki. To, co Globocnik robił podczas wojny, jest dobrze znane historykom, natomiast okres przedwojenny wciąż wymaga badań. Tutaj z pomocą przyszedł Sachslehner. Dzięki jego książce docieramy do wielu cennych informacji o powiązaniach Globocnika z Himmlerem i innymi nazistami, o jego niejasnych interesach w Wiedniu i życiu prywatnym oraz towarzyskim, jakie prowadził.
Autor wielokrotnie powołuje się na źródła historyczne, m.in. relacje świadków zagłady i materiały z powojennych procesów zbrodniarzy. Wspiera swoje wywody literaturą przedmiotu, wielokrotnie cytując polskich historyków i ich prace. Dobrze orientuje się w najnowszych badaniach prowadzonych w Polsce odnośnie Holokaustu. To kolejna zaleta tej pracy.
Najbardziej wstrząsające fragmenty książki to relacje z obozów zagłady. Świadkowie opowiadają ze szczegółami o tym, jak przebiegał proces likwidacji tysięcy Żydów, od momentu ich przywiezienia transportem do obozu, do momentu pozbycia się zwłok zagazowanych ludzi. To właśnie wojna wynosi zbrodniarza Globocnika na szczyt. Antysemita i morderca, zbrodniarz z krwi i kości jest w swoim żywiole. Doskonale pokazuje to autor. Dokumentuje wszystkie zbrodnie Globusa i pokazuje jego najgorsze cechy. Przykłady mówią same za siebie. Nie można w żaden sposób wytłumaczyć i obronić mordercy.
Po raz kolejny w książce mamy do czynienia ze swoistą schizofrenią nazistów. Przykładem na to jest właśnie „bohater” pracy Sachslehnera. Z jednej strony czuły i wrażliwy mąż, zwykły, przeciętny Austriak, a z drugiej strony ludobójca, zimny, nieczuły i wyrachowany bandyta, człowiek bez sumienia i potwór w ludzkiej skórze. Wciąż więc bez odpowiedzi pozostaje pytanie: jak to możliwe? Dlaczego? Jak mówił zbrodniarz Arthur Greiser, namiestnik Rzeszy w Kraju Warty, przed polskim sądem po wojnie: „Dwie dusze w mojej piersi”. W ten sposób próbował tłumaczyć się ze zbrodni. Czyżby więc Holokaust był momentem triumfu zła nad dobrem?
Odilo Globocnik – człowiek odpowiedzialny za akcję „Reinhardt”, gorliwy wykonawca „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” i jeden z głównych architektów Holokaustu, przedstawiony został przez autora w świetnej biografii. Sachslehner zrobił to dokładnie i rzetelnie. Autor wnikliwie przyjrzał się życiu i działalności jednego z największych zbrodniarzy. Obiektywnie i w pełni profesjonalnie przedstawił czytelnikowi tę odrażającą postać.
