Wieczni tułacze. Powojenna emigracja polskich Żydów.

Autor: Halina Hila Marcinkowska

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Prószyński i s-ka
  Data wydania: 2019
  ISBN 9788381692052, 9788381698658 (ebook)
  
• Wydanie: papierowe, ebook (epub, mobi)
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 424

„(…) Gdy mówi się o żydowskiej emigracji, zazwyczaj przychodzi nam na myśl rok 1968 i symboliczny Dworzec Gdański. Jednak rok 1968 to tylko epizod znacznie dłuższej historii. Po 1968 roku Polskę opuściło kilkanaście tysięcy osób pochodzenia żydowskiego. Dla porównania, w latach 1945-1947 wyjechało 150 spośród 250 tysięcy mieszkających w Polsce Żydów! Była to emigracja na masową skalę, w większości przypadków nielegalna, która doczekała się własnej nazwy i jest zazwyczaj określana jako „bricha” (hebr. ucieczka).
„Wieczni tułacze” to książka która oddaje głos ludziom, którzy w różnym czasie i różnych okolicznościach opuścili Polskę. Opowiada o ich dramatycznych losach i przedstawia żydowską emigrację w zupełnie nowym świetle.”

informacja wydawcy

Książka Wieczni tułacze Heleny Hili Marcinkowskiej to wzruszająca opowieść o narodzie bez państwa, o ludziach bez swojego miejsca na ziemi. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, reszta ocalałych z Zagłady Żydów zmierza z Polski do Palestyny – miejsca, które ma stać się ich ojczyzną. Jest to początek drogi tysięcy ludzi do ziemi wymarzonej i wyśnionej. O tej podróży i o późniejszych falach emigrantów żydowskich z Polski pisze autorka.

Marcinkowska przedstawia historię Żydów, którzy po wojnie wyjeżdżali z Polski opuszczając swój dotychczasowy kraj. To już nie było miejsce dla nich. Były to smutne i tragiczne wyjazdy. Tak zaczyna się książka. Potem następują kolejne opowieści, kolejne etapy, kolejne fale żydowskiej emigracji i tułaczki. Ich przyczyny są różne, ale cierpienie zawsze takie samo. Autorka szczególną uwagę poświęca emigracji gomułkowskiej i tej z marca 1968 roku. Na szerszym tle historycznym Marcinkowska opisuje osobiste historie Żydów wysiedlonych wówczas z Polski. Ich relacje potwierdzają, uwiarygadniają to, o czym wiemy z historii: obojętność polskiego społeczeństwa, a nierzadko niechęć wobec wyjeżdżających.

Praca Marcinkowskiej nie jest jednak poświęcona tylko aspektom emigracji Żydów z Polski do tworzącego się Izraela. Jest to również opowieść o emigracji emocjonalnej, uczuciowej tułaczce tych ludzi, ich dramatach osobistych. Nie chodziło bowiem tylko o zmianę kraju, miejsca zamieszkania. Ta sytuacja rodziła nowe, bolesne zmiany. Coś tracono bezpowrotnie, coś zostawiano, czegoś brakowało. Pojawiało się nowe, inne, nieznane, ale czy lepsze? Autorka wiele uwagi poświęca tym właśnie zagadnieniom ludzkiej egzystencji.

Uwagę zwracają te fragmenty książki, które opowiadają o nielegalnych kanałach przerzutu Żydów z Polski za granicę po 1945 roku, czyli nielegalnej emigracji, na którą władza ludowa patrzyła z przymrużeniem oka, przynajmniej w pierwszym okresie, po wojnie. Równie interesujące są informacje o Żydach osiedlonych po wojnie na Dolnym Śląsku i planach utworzenia tam żydowskiego, autonomicznego regionu. Autorka pisze obszernie na ten, rzadko poruszany w polskiej historiografii, temat.

Marcinkowska zgromadziła ogromny materiał archiwalny, źródłowy. Na tej podstawie powstała jej opowieść. Relacje, wspomnienia, pamiętniki i dzienniki oraz wywiady z ludźmi, którzy musieli po wojnie opuścić Polskę i wyjechać do Izraela są podstawą tej książki. Z jej kart przemawiają do czytelnika żywi ludzie i ich historie.

Wieczni tułacze to historia gorzka, ale prawdziwa. Jest w niej nuta żalu i pretensji Żydów wobec Polaków o to, co zdarzyło się po wojnie. Jako społeczność dopuściliśmy się wobec swoich współobywateli niegodnych czynów. Powinniśmy się ich wstydzić i nie próbować się usprawiedliwiać. Jako naród, przyjęliśmy wobec Żydów niemoralną, nieetyczną postawę. Takie są fakty. O nich również pisze autorka. Może już czas, aby tak po prostu, po ludzku, po chrześcijańsku, przeprosić? Przyznanie się do błędu nie oznacza słabości. Wciąż tego nie rozumiemy.