Szlak szczurów. Historia ucieczki nazistowskiego oprawcy

Autor: Philippe Sands

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tytuł oryginału: The Ratline: Love, Lies and Justice on the Trail of a Nazi Fugitive
  Tłumaczenie: Aleksandra Czwojdrak
  Wydawnictwo: Bo.Wiem (marka Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego)
  Data wydania: 2022
  ISBN: 978-83-233-5110-8
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Format: 150 x 230 mm
  Liczba stron: 464

 

„Otto Wächter, nazistowski zbrodniarz, założyciel krakowskiego getta i przyjaciel Hansa Franka, po wojnie ukrywa się przed sprawiedliwością. Próbuje przedostać się „szlakiem szczurów” do Argentyny, ale umiera w Rzymie w tajemniczych okolicznościach. Jego syn Horst, przekonany o niewinności ojca, razem z Philippe’em Sandsem śledzi zawiłe losy swojej rodziny. Autor, korzystając z imponującego archiwum Wächterów, w fascynujący sposób przedstawia historię Ottona oraz jego żony Charlotty. Opisuje ich wygodne życie w Krakowie i we Lwowie w czasach okupacji, desperacką ucieczkę nazistowskiego oprawcy i niejasne związki z Watykanem, a także próbuje rozwikłać zagadkę jego śmierci.”

informacja wydawcy

Szlak szczurów. Historia ucieczki nazistowskiego oprawcy Philippe Sandsa to reportaż, historyczne śledztwo na temat losów jednego z największych nazistowskich zbrodniarzy – Ottona Wächtera. Autor poświęcił osiem lat na zbieranie o nim informacji i podążanie śladem jego zbrodni. Razem z synem zbrodniarza, chcącym widzieć w ojcu porządnego, przyzwoitego człowieka, przeanalizował tysiące dokumentów prywatnego archiwum Wächterów i spotkał setki osób związanych z tą historią.

Ta książka to zapis fascynującego śledztwa Sandsa starającego się ustalić losy Wächtera, a zwłaszcza tajemnicę jego ucieczki z Niemiec po wojnie i śmierci we Włoszech. Towarzyszy mu w tym Horst – jeden z synów zbrodniarza. Potomek SS-mana nie chce pogodzić się z myślą, że jego ojciec był masowym mordercą i na wszelkie sposoby stara się wybielić jego postać. Jest przy tym jednak otwartym i tolerancyjnym człowiekiem, ciekawym przeszłości i chcącym ją poznać, skorym do współpracy z Sandsem, i to, między innymi, dzięki niemu poznajemy historię gubernatora Lwowa. Horst Wächter udostępnia bowiem autorowi archiwum rodzinne po matce – Charlotte Wächter. Listy, fotografie, wspomnienia, dzienniki są podstawą tej książki. Najważniejsze jest jednak nieustępliwe dociekanie prawdy przez autora. Każda kolejna tajemnica i zagadka zostają tu wyjaśnione.

Tym, co wyjątkowe i oryginalne w tej książce, jest sposób opisywania życia Otto Wächtera i jego rodziny. Sands zestawia zawodową karierę Wächtera — mordercy — z jego życiem rodzinnym, prywatnym. Powstały w ten sposób kontrast między normalnością i nienormalnością, jeszcze silniej akcentuje zbrodniczą działalność SS-mana. Kiedy on wysyłał Żydów na śmierć, jego żona bawiła się z dziećmi i urządzała spotkania towarzyskie. To swoista wojenna schizofrenia. Takie ujęcie życia zbrodniarza przyciąga uwagę czytelnika i na długo zapada w pamięć.

Dzięki dostępowi do rodzinnego archiwum Wächterów Sands może opisać historię Ottona, ale również historię jego syna, Horsta. Ta książka to nie tylko dzieje zbrodniarza, ale także, a może przede wszystkim, historia jego syna. A jeszcze szerzej, to praca o potomkach zbrodniarzy, którzy musieli skonfrontować się z przeszłością i rolą, jaką odegrali w niej ich rodzice. Horst Wächter zaprzecza zbrodniczej działalności ojca. Jego miłość do ojca, którego, notabene, nigdy dobrze nie poznał, nie pozwala mu dostrzec zła, jakiego dopuścił się jego przodek. Horst wypiera wiedzę o przeszłości i zaprzecza zbrodniom ojca. Dla kontrastu, autor pokazuje inną postawę – syna Hansa Franka – Nikolasa, który przyjmuje do wiadomości prawdę o swoim rodzicu. Dwie odmienne postawy potomków morderców to kolejne zderzenie dwóch różnych światów w tej książce.

Trzeba przyznać, że śledztwo, które przeprowadza Sands, jest drobiazgowe i prowadzi do jednoznacznych wniosków. Autor zrekonstruował przeszłość i powiązał ją z teraźniejszością w doskonały sposób: pokazał, jak wzajemnie na siebie oddziałują, jak się łączą. Ukazał potworność zbrodni i jej dalekosiężne skutki, konsekwencje dla kolejnych pokoleń i przyszłości. Wskazał na ból istnienia potomków zbrodniarzy, którzy muszą dźwigać na swoich barkach jej odium. Choć są bez winy, przytłacza ich przeszłość przodków, nie mogąc się od niej uwolnić.

Dobra, wartościowa książka. Potrzebna, aby zrozumieć, że życie jest ciągłością, że jedno wynika z drugiego i się z nim łączy, że nic nie istnieje w odosobnieniu, w oderwaniu od reszty. Zło zawsze wraca, wciąż istnieje, mimo iż wydaje się, że zostało pokonane. Sands świetnie to obrazuje. Pouczająca historia z dużą dawką refleksji.