Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918

Autor: Andrzej Chwalba

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
  Seria wydawnicza: –
  Data wydania: 2014
  ISBN: 978-83-08-05303-4
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 656

Od wielu lat historycy przekonują, że druga wojna światowa była tylko dogrywką pierwszej. Nie da się zrozumieć nie tylko dziejów drugiej wojny światowej, ale i całej współczesnej historii Europy i świata bez znajomości Wielkiej Wojny – praprzyczyny wszystkich najważniejszych zjawisk naszych czasów. Na polach bitew pojawiły się wtedy mordercze wynalazki i technologie, a w okopach tej wojny dojrzewały idee systemów totalitarnych. W latach 1914-1918 na światową arenę wkroczyły Stany Zjednoczone i Japonia, a po zakończeniu wojny na mapie świata wyrosły nowe państwa, w tym Polska.
Andrzej Chwalba z epickim rozmachem, ale nie stroniąc też od anegdot, opisuje I wojnę światową chronologicznie – od tragicznie zakończonej wizyty cesarskiego bratanka w Sarajewie po 11 listopada 1918 roku. Osobne rozdziały autor poświęca specyfice wojny lądowej, morskiej i powietrznej oraz losom cywilów, w tym kobiet wchodzących z impetem w zdominowaną wcześniej przez mężczyzn historię.z opisu wydawcy

W setną rocznicę wybuchu I wojny światowej ukazało się wiele książek i artykułów dotyczących, jak wielu historyków twierdzi, najstraszniejszej z wojen w historii ludzkości. Spośród tysięcy pozycji, warto wybrać te, które przybliżają czytelnikom w naszym kraju konflikt zbrojny mający wielki wpływ na odzyskanie przez nasz kraj niepodległości. Jedna z takich książek to monumentalne dzieło profesora Andrzeja Chwalby pt. „Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918”. O wyjątkowości i wartości tej książki świadczy kilka rzeczy.

Zacząć należy od autora, którego polskiemu czytelnikowi przedstawiać nie trzeba. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim, jeden z najlepszych i najwybitniejszych polskich historyków. W zasadzie człowiek-instytucja i zarazem człowiek-historia. To pierwszy atut tej pracy. Nie wyobrażam sobie, aby ktoś inny mógł napisać tę książkę.

Druga sprawa to tytuł: znakomicie trafiający w punkt, w sedno, zamykający w sobie całą problematykę Wielkiej Wojny. „Samobójstwo Europy” to podsumowanie, trochę filozoficzne, całej Wielkiej Dyskusji o Wielkiej Wojnie toczonej przez ostatnie sto lat przez historyków. Dwa słowa, w których zawierają się wszystkie wnioski, całe znaczenie tej wojny. To oczywiście wielki skrót myślowy, ale w dzisiejszych czasach, kiedy do ludzi przemawiają krótkie hasła i symbole – ten tytuł, to jak mówi młodzież – „mistrzostwo”.

Trzecia, najważniejsza sprawa, to zawartość książki. Nie będę tu pisał o sprawach merytorycznych, bo… profesorowi Chwalbie w tym względzie, jak wielu z nas, „rzemyka u historycznego sandała” zawiązać godny nie jestem… znaczy: uwag nie wnoszę. Jeśli jednak ktoś myśli, że to książka typowo historyczna, tzn. przeładowana faktami, datami, nazwiskami itp., to jest w błędzie. Owszem, profesor dokładnie opisuje wydarzenia polityczne i militarne na froncie zachodnim i wschodnim (zwłaszcza wydarzeniom na froncie wschodnim poświęca wiele uwagi i chwała mu za to), ale to nie wszystko. To tylko połowa książki, ta bardziej oczywista i znana, dla niektórych czytelników może momentami trochę nudna. Za to druga część pracy Chwalby to novum.

Tutaj profesor opisuje Wielką Wojnę z innej strony. Nie ze strony zawodowego historyka, ale bardziej socjologa, psychologa, antropologa historii i kulturoznawcy. Chwalba przedstawia sposoby, metody prowadzenia działań wojennych, pisze o propagandzie wojennej, tajnej wojnie służb specjalnych, broni i wyposażeniu armii. Pisze o życiu żołnierzy i ludności cywilnej, o tym jak wyglądała wojna na morzu i w powietrzu, o zapleczu frontu, o codziennym życiu zwykłych ludzi, ich cierpieniach i chorobach. Przedstawia gospodarki wojujących krajów. Zagłębia się w aspekty ekonomiczne, psychologiczne i socjologiczne prowadzenia wojny. Wszystko to oczywiście w skrócie, ale gdyby chcieć opisać wszystko dokładnie, „Samobójstwo Europy” składałoby się zapewne z kilku tomów.

Profesor Chwalba pisze o wszystkim klarownie i przystępnie, zrozumiale dla każdego czytelnika, a przy tym interesująco. Potrafi zaciekawić czytającego. Nie operuje tylko suchymi faktami, w tekst wplata wiele ciekawostek i „smaczków”, które wzbogacają opowieść o Wielkiej Wojnie i czynią ją bardziej zrozumiałą, a przez to, paradoksalnie, bardziej tragiczną i bolesną. To tekst nie tylko historyczny, ale przede wszystkim głęboko humanistyczny. To ogromna zaleta książki Chwalby.

Profesor posiada ogromną wiedzę, wie o czym pisze i potrafi to znakomicie, profesjonalnie przekazać czytelnikowi. Ta książka to wielka synteza I wojny światowej, napisana w profesjonalny sposób i bardzo interesująco. To lektura dla każdego czytelnika, dla każdego, kto chce dowiedzieć się czym była Wielka Wojna, która zmieniła świat i naszych przodków, a pośrednio i nas samych. „Samobójstwo Europy” to lektura obowiązkowa, polecam każdemu. Nie ma możliwości, żeby zawieść się na tej książce. To jedna z ciekawszych prac historycznych, jakie czytałem.