Autor: Hallie Rubenhold
-
Wydawnictwo: Poradnia K.
Data wydania: 2021-05-05
ISBN: 9788366555433
-
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Liczba stron: 424
Wszyscy znamy legendę Kuby Rozpruwacza. Od ponad wieku domniemany, seryjny morderca kobiet jest przedmiotem badań historycznych, opracowań i analiz, a także bohaterem wielu książek, opowiadań, filmów, czy zwykłych strasznych historii opowiadanych sobie w nocy, by się bać. Stał się elementem miejskiej kultury Londynu, śladami zabójcy prowadzone są wycieczki, a jego „cień” zobaczyć można w Muzeum Figur Woskowych Madame Tussaud. Hallie Rubenhold mówi: Kuba Rozpruwacz był tylko seryjnym, obrzydliwym mordercą. Nikim więcej. W opozycji do mitologicznej wręcz postaci Rozpruwacza napisała książkę o jego ofiarach, a choć nie wiemy, ile ich było na pewno, pięć z nich znamy z imienia: Polly, Annie, Elizabeth, Catherine i Mary-Jane. Pięć kobiet z różnych stron Londynu i Wielkiej Brytanii, o różnych historiach życiowych, pragnieniach, planach na przyszłość. Pisały ballady, prowadziły kawiarnie, żyły w starych, wiejskich posiadłościach… nigdy się nie spotkały, lecz w historii pozostaną zawsze razem, bo połączył je rok tragicznej śmierci – 1888 i domniemany zabójca, którego legenda obrosła w większą sławę, sławę, o której one nie mogłyby nawet pomarzyć. Hallie Rubenhold, która jest uznaną historyczką i twórczynią literatury faktu, napisała książkę właśnie o nich, o kobietach, które w powszechnej świadomości stały się jedynie ofiarami, dopełniającymi liczbę zabójstw Kuby Rozpruwacza, nad którymi nigdy nie pochyliła się historia. Autorka opowiada i zwraca im prawdziwe historie ich losów i ich śmierci, tworząc tym samym fascynujący portret różnorodnych bohaterek, a także mrocznego, wiktoriańskiego Londynu. Książka zdobyła nagrodę Baillie Gifford, najbardziej prestiżową, brytyjską nagrodę dla autorów literatury faktu z opisu wydawcy
Pomiędzy 31 sierpnia a 9 listopada 1888 roku w bardzo brutalny sposób zamordowano w Whitechapel w Londynie 5 kobiet: Annie Chapman, Catharine Eddowes, Mary Jane Kelly, Mary Ann Nichols i Elizabeth Stride. Wszystkim kobietom podcięto gardło, po czym w przypadku czterech z nich ciało zostało okaleczone, a część narządów usunięta. Morderca nie zgwałcił żadnej z ofiar. Uważa się, że za tymi morderstwami stała jedna osoba, którą prasa dosyć szybko ochrzciła mianem Kuby Rozpruwacza. Wcześniej i później zamordowano w tamtej okolicy jeszcze kilka kolejnych kobiet, ale w ich przypadku nie ma pewności, czy za mord odpowiedzialny jest ten sam zwyrodnialec. Od ponad wieku trwają dociekania, kim był morderca. Zagadka pozostaje nierozwiązana, choć co pewien czas pojawiają się coraz to nowsze hipotezy. Przy czym cała uwaga skierowana jest na próbę odgadnięcia, kim był morderca. Praktycznie nikt nie zadaje pytania, kim były ofiary. W zbiorowej świadomości kojarzy się je z biedną dzielnicą Whitechapel i prostytucją. Są one anonimowe, nawet bardziej niż ich słynny i nieuchwytny morderca. Pamiętam jednak, że gdy kiedyś sprawdzałem wiek zamordowanych, to coś mi się nie zgadzało…W chwili śmierci Mary Ann Nichols miała 43 lata, Annie Chapman 48 lat, Elizabeth Stride 45 lat, Catherine Eddowes 46 lat. Jedynie Mary Jane Kelly była młodą kobietą, miała – 25 lat. Byłem zaskoczony wiekiem zabitych. Byłem trochę zdziwiony, że kobiety w tym wieku były jeszcze aktywne jako prostytutki. Dzięki lekturze książce Hallie Rubenhold wiem, że ofiar wcale nie łączyła prostytucja (parała się nią jedynie najmłodsza z nich M. J. Kelly, wcześniej prostytutką była też E. Stride), a zwykła bieda. Większość ofiar została zamordowana na ulicy (wyjątek M. J. Kelly), bynajmniej nie dlatego że tam pracowały, ale z powodu braku możliwości wykupienia noclegu w przytułku spały na niej.
Książka ta jest autorstwa angielsko-amerykańskiej historyczki, która studiowała na Uniwersytecie w Leeds, zajmowała się historią społeczną XVIII wieku. Po ukończeniu studiów zajmowała się wieloma zajęciami — pisała między innymi powieści osadzone w XVIII-wiecznej rzeczywistości. Zajmowała się Harris’s List of Covent Garden Ladies, czyli wydawanym pomiędzy 1757 a 1795 rokiem spisowi prostytutek pracujących w okolicach Covent Garden, który opisywał ich wygląd oraz specjalne umiejętności. Współpracowała także z BBC. Recenzowana książka została opublikowana w 2019 i zdobyła uznanie.
Książka H. Rubenhold wpisuje się w nurt mikrohistorii. Śledząc losy pięciu kobiet, których połączyło brutalne morderstwo, przyglądamy się nie tylko ich losom, ale też problemom biedy i wykluczenia kobiet w XIX-wiecznej Anglii. Przy okazji tej podróży poznajemy sytuację panującą w przytułkach w XIX-wiecznym Londynie, problem prostytucji, prawo rodzinne, warunki pracy służby, problem alkoholizmu, dowiadujemy się o zarabianiu na publicznych egzekucjach, śmierci dzieci z powodu szkarlatyny i jak wyglądało wówczas prowadzenie kawiarni, oraz odkrywamy popularność walk bokserskich. Widzimy szemrany świat niewyobrażalnej biedy, jaka panowała w stolicy imperium, nad którym nigdy nie zachodziło słońce. A wszystko przez pryzmat losów pięciu kobiet, które nie tylko padły ofiarą najsłynniejszego mordercy świata, ale też z różnych powodów przegrały swoje życie i zostały sprowadzone do sytuacji gdy utrzymywały się z żebractwa i nie było ich stać na opłacenie noclegu w zawszonym i zapchlonym przytułku. Warto zwrócić uwagę w tej książce na dwie kwestie. Po pierwsze pokazuje mechanizmy deklasacji ludzi biednych, do bardzo ubogich. Alkohol, rozpad związków sprawiał, że łatwo było zejść do poziomu, z którego pozostała już tylko wegetacja. Po drugie przyzwyczajeni jesteśmy do postrzegania wiktoriańskiej obyczajowości jako bardzo konserwatywnej. Tymczasem seksualność ludzi biednych była kompromisem między zachowawczością a swobodą. Wśród ludzi biednych rozpad związków był częsty, istniały związki nieformalne, paczworkowe rodziny nie były czymś niespotykanym. Swoboda obyczajowa u ludzi biednych była większa niż w klasie średniej, w której konwenanse odgrywały dużo istotniejszą rolę.
Mimo tragicznej tematyki książkę czyta się bardzo dobrze. Można mieć pewne zastrzeżenia, kiedy autorka próbuje zgadywać, co myślały jej bohaterki. Na szczęście tego typu rozważania są sporadyczne i nie psują przyjemności z lektury tej książki.
