Autor: Joshua Rubenstein
Tłumaczenie: Jarosław Skowroński
-
Tytuł oryginału: The Last Days of Stalin
Wydawnictwo: Prószyński i Spółka
Data wydania: 2017
ISBN: 978-83-8123-460-3 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Format: 160 x 235 mm
Liczba stron: 320
Wydarzenia, które poprzedziły śmierć Józefa Stalina, wciąż są przedmiotem niezliczonych dociekań, podobnie jak zdarzenia, które nastąpiły bezpośrednio po niej i ukształtowały historię świata na kolejnych kilkadziesiąt lat. Książka „Ostatnie dni Stalina” przedstawia je wszystkie szczegółowo, począwszy od XIX Zjazdu WKP(b) i przygotowań Stalina do kolejnych czystek, aż do aresztowania Ławrientija Berii, pokazując, jak wielka szansa na przemiany została wówczas zaprzepaszczona.
Śmierć Stalina tworzyła nową sytuację zarówno w polityce wewnętrznej Związku Sowieckiego, jak i na arenie międzynarodowej. Jednak świat, który mógł wreszcie odetchnąć z ulgą, natychmiast powrócił do zimnej wojny. z opisu wydawcy
O tym, jak wyglądały ostatnie dni życia Józefa Stalina, doskonałą książkę napisał Joshua Rubenstein. W publikacji pt. Ostatnie dni Stalina opisał nie tylko to, co działo się wówczas z samym dyktatorem, ale również, a może przede wszystkim, reakcje i działania jego otoczenia na chorobę i śmierć przywódcy Związku Sowieckiego.
Rubenstein nie ogranicza się w swoim tekście do samej śmierci Stalina. Od niej rozpoczyna swoją książkę, a potem cofa się do 1952 roku i XIX Zjazdu KPZR, który dał impuls do oskarżeń pod adresem sowieckich lekarzy (tzw. „spisek lekarzy”). Autor analizuje sam przebieg choroby i proces umierania Stalina, zwracając szczególną uwagę na to, jak zachowywali się jego najbliżsi współpracownicy, jak organizowali na nowo władzę sowiecką i dzielili się rolami (czyli de facto władzą Stalina jeszcze przed jego śmiercią). Walka o władzę trwała również już po śmierci przywódcy i uroczystościach pogrzebowych, szczegółowo opisanych w książce. Na tamtym etapie była to już decydująca rozgrywka o przejęcie kontroli.
Autor przygląda się wnikliwie wszystkiemu, co działo się w Związku Sowieckim po śmierci Stalina. Dokładnie opisuje też reakcje Zachodu, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych, na to, co zdarzyło się w marcu 1953 roku. Mamy tu więc do czynienia z analizą całokształtu procesów i zdarzeń, które rozgrywały się wokół śmierci Stalina. Rubenstein w zgrabny sposób odkrywa przed czytelnikiem znaczenie zgonu generalissimusa i wpływ na losy Związku Sowieckiego i całego świata. Przekonujemy się, że śmierć Stalina daleko wykraczała poza wymiar biologicznego zgonu jednego człowieka: jego śmierć wywołała lawinę zdarzeń na świecie i zmieniła bieg historii. Autor zwraca też uwagę, że świat nie wykorzystał wówczas szansy zmiany na lepsze. Nie poszedł drogą wolności, ale dalej kroczył ciemnymi ścieżkami zbrodni, które wytyczył władca Kremla (jest to jedna z ważniejszych konkluzji Rubensteina).
W Ostatnich dniach Stalina wzbudzający strach dyktator jest samotny. Stworzył wokół siebie pustkę, siejąc terror (czystki) i mordując swoich bliższych i dalszych współpracowników. Tyran stworzył system, w którym był całkowicie oderwany od rzeczywistości, stał ponad wszystkimi, miał władzę nad życiem i śmiercią milionów ludzi. Ceną była samotność. W godzinie śmierci nie było chętnych, aby mu pomóc. Najbliżsi współpracownicy czekali na jego odejście, aby przejąć po nim schedę.
Książka jest pouczająca. To solidny „kawał historii”. W tej pracy Rubenstein wskazuje na bierność i błędy ludzi, którzy mogli zmienić świat po śmierci Stalina; pokazuje również całe zło, które pozostawił po sobie w spadku czerwony dyktator.
