Orzeł Biały. Znak państwa i narodu

Autorki: Alfred Znamierowski

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Bajka
  Data wydania: 2016
  ISBN 978-83-246-2779-0
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 96

Orzeł Biały to najstarszy symbol polskiej państwowości i nasz najważniejszy symbol narodowy, od którego wzięła barwy polska chorągiew, a później biało-czerwona flaga.
Ale czy wiemy, który z królów i w jakich okolicznościach uczynił Orła Białego herbem Polski? Bo przecież władcą tym nie był ów legendarny Lech… Dlaczego znakiem państwa polskiego został właśnie orzeł? Jak zmieniał się jego wizerunek na przestrzeni wieków?
Który z ptaków jest polskim godłem? Okazuje się, że nie jest nim bielik!
Czym różni się godło od herbu? Czy Orzeł Biały jest godłem, czy herbem Rzeczypospolitej Polskiej?fragmenty książki

Nauka patriotyzmu to zadanie wbrew pozorom niełatwe. Próbując przekazać młodemu pokoleniu tę wspaniałą cnotę jaką jest miłość do ojczyzny można wpaść w wiele zastawionych przez współczesny świat pułapek. Źle rozumiany patriotyzm przeradza się w wypaczony nacjonalizm i nienawiść do wszystkiego co inne, „obce”. Tymczasem patriotyzm to szacunek do własnej tradycji i historii, poczucie związku z ojczyzną, ale przede wszystkim poczucie odpowiedzialności za jej funkcjonowanie i przyszłość. To dbałość o uczciwość wokół nas i szacunek dla współobywateli. Patriotyzm to postawa otwartości wobec innych i chęć dzielenia się z nimi rodzimą tradycją i zwyczajami, ale także umiejętność przyznawania się do „narodowych” błędów i wyciągania z nich wniosków. To walka o zachowanie naszych zabytków i rodzimej przyrody, ale także szacunek dla ojczystego języka czy trudnych, niejednobarwnych dziejów naszego kraju. To oczywiście także znajomość symboli państwowych i ich historii.

W tym ostatnim zadaniu pomagał nam od ponad 100 lat słynny Katechizm polskiego dziecka, pióra Władysława Bełzy:

— Kto ty jesteś?
— Polak mały.
— Jaki znak twój?
— Orzeł biały.
— Gdzie ty mieszkasz?
— Między swemi.
— W jakim kraju?
— W polskiej ziemi.
— Czem ta ziemia?
— Mą Ojczyzną.
— Czem zdobyta?
— Krwią i blizną.
— Czy ją kochasz?
— Kocham szczerze.

— A w co wierzysz?
— W Polskę wierzę.
— Coś ty dla niej?
— Wdzięczne dziécię.
— Coś jej winien?
— Oddać życie.

Zmiana pierwszej strofki dla dziewczątek:

— Kto ty jesteś?
— Polka mała.
— Jaki znak twój?
— Lilja biała.
i t. d.wersja oryginalna

Dziś pojawiają się na naszym rynku wydawniczym nowe publikacje, których celem jest przekazywanie wiedzy o historii Polski i jej symbolach, wspomagające w zamierzeniu autorów edukację patriotyczną. Publikacja wydawnictwa Bajka jest taka właśnie pozycją.

Wydana w formie bogato ilustrowanego albumu, opowiada o historii naszego godła – orła białego – oraz polskich herbach i flagach. Młody czytelnik (choć nie tylko do takiego jest skierowana) dowie się z niej dlaczego orzeł był symbolem siły i odwagi niemalże od zarania dziejów i jakie ludy wykorzystywały ten symbol przed nami. Ważne informacje dotyczą także przyrodniczego aspektu naszego godła i opisują gatunki jastrzębiowatych i orłów żyjące kiedyś i dzisiaj w Polsce.

Najbardziej rozbudowane są oczywiście rozdziały poświęcone historii polskich symboli państwowych i wojskowych. Przejdziemy wraz z autorem drogę od średniowiecza i najstarszych przedstawień z orłem, poprzez czasy I i II Rzeczypospolitej aż do dzisiejszych zwyczajów i zasad użytkowania symboli i barw narodowych. Zgłębimy sekrety symboliki wojskowej, ale także herbowych znaków województw i powiatów naszego kraju. Warto także wspomnieć, że do ważnych symboli opisanych w książce zaliczono także flagę Unii Europejskiej, wraz z jej nawiązującymi do chrześcijaństwa inspiracjami. Historia Polski i jej symboli ma silne zakorzenienie w historii i kulturze europejskiej, której nasze członkostwo w Unii Europejskiej jest ukoronowaniem. Zwłaszcza w dzisiejszych czasach kryzysu zaufania do tej instytucji i do tożsamości europejskiej warto o tym pamiętać.

Publikację uzupełnia znakomity słowniczek ważnych pojęć, z którego dowiemy się m.in. co to jest gonfanon czy weksylium, oraz bogata bibliografia, obejmująca także ustawy i przepisy dotyczące symboli i barw państwowych.

Z cała pewnością warto znać i mięć tę publikację. Co więcej warto wykorzystywać ją do rodzinnych opowieści o historii Polski i jej symboli. Starszym czytelnikom może ona także pomóc usystematyzować swoją wiedzę na ten temat. Wszystkim pomoże z pewnością fakt iż najważniejsze treści są w niej wyraźnie podkreślone, a miła dla oka szata graficzna zachęca do dalszego czytania. Pewnym mankamentem publikacji jest w mojej ocenie przedmowa autorstwa prof. Jana Żaryna – historyka zaangażowanego w działalność o charakterze nacjonalistycznym – będąca rodzajem ideologicznego mini-wykładu, niezbyt pasującego do reszty książki i wprowadzającego już na jej początku mocno ukierunkowany przekaz o jedynym słusznym, „wyklętym” i nacechowanym oczywistą religijnością, patriotyzmie. Wystarczy jednak przez ten krótki rozdział przejść, by znakomita reszta służyła nam rzetelną wiedzą i pozytywnym przesłaniem.

Tradycja i jej znacząca część jaką jest narodowa symbolika to ważny pomost między przeszłością i teraźniejszością, którego rola polega na przekazywaniu z pokolenia na pokolenie zjawisk historycznych, treści kulturowych, obyczajów, sposobów myślenia i zachowania oraz norm postępowania wyróżnionych przez daną zbiorowość z całokształtu naszego dziedzictwa kulturowego. Trzeba jednak nieustannie dbać by było to mądre i przemyślane przekazywanie tych wzorców, oparte na wiedzy i rozumieniu własnej przeszłości. Kluczową rolę odgrywa tu oczywiście rodzina, w której przekazujemy tradycję narodową, i która powinna podtrzymywać zwyczaje ojczyste, wyjaśniać ich sens oraz inspirować powstawanie nowych, budujących poczucie naszej tożsamości. Książka wydawnictwa Bajka z pewnością pomoże w tym każdej, polskiej rodzinie.