Mao. Cesarstwo cierpienia

Biografia Mao Zedonga pt. „Mao. Cesarstwo cierpienia” autorstwa Torbjørna Færøvika to obszerna i szczegółowa opowieść o jednym z największych zbrodniarzy XX wieku. To sprawnie napisana biografia i zarazem historia komunistycznych Chin.

Autor w swojej pracy tłumaczy, w jaki sposób Mao doszedł do władzy w Chinach i jak wyglądały jego rządy w tym kraju. Możemy poznać najważniejsze fakty z historii komunistycznych Chin po 1949 roku oraz przełomowe momenty w życiu przewodniczącego Mao. Los tego człowieka nierozerwalnie złączył się bowiem z losem milionów Chińczyków i to na długie lata. Autor analizuje decyzje komunistycznego przywódcy i ich konsekwencje dla Chin oraz ich obywateli. Wskazuje przy tym na ważną rzecz, a mianowicie na coraz większe oderwanie od rzeczywistości Mao Zedonga, postępujące wraz z coraz dłuższym sprawowaniem przez niego dyktatorskiej władzy. Z analizy norweskiego dziennikarza wynika jednoznacznie, że Mao był zbrodniarzem i to wyjątkowo brutalnym i cynicznym. Podane przez autora przykłady jego zbrodni nie pozostawiają co do tego złudzeń.

Z kart książki Færøvika wyłania się obraz Mao Zedonga jako postaci niewykształconej, zacofanej intelektualnie i zakompleksionej. To człowiek wyładowujący frustracje na otoczeniu, rządzący wielkim narodem w sposób okrutny i zbrodniczy. I tu musi pojawić się pytanie: jak to się stało, że tak ogromna masa ludzi dała mu się podporządkować? Jak to się stało, że wszyscy go słuchali i wykonywali jego bezsensowne polecenia? Autor nie ma wątpliwości: Chinami rządził strach. To on jest najpotężniejszym narzędziem sprawowania władzy. Ale to nie wszystko. Złudzenie posiadania władzy, dane części społeczeństwa, spowodowało prześladowanie reszty społeczności, która była słabsza i tej władzy pozbawiona. Pojawiła się przemoc, głód i kanibalizm, zbrodnie, morderstwa i gwałty. A wszystko to w imię obłąkańczych tez przewodniczącego Mao, w imię komunistycznej ideologii. Chiny miały być komunistycznym rajem, a stały się piekłem na ziemi. Odpowiedzialnym za to był Mao Zedong i jego otoczenie.

Dużo uwagi Færøvik poświęca rewolucji kulturalnej. Informacje na temat tego, co się wówczas działo w Chinach, są tak potworne, że trudno w nie uwierzyć. Nie są to jednak wymysły, ale fakty: zdarzenia, do których wówczas dochodziło, daleko wykraczały poza jakiekolwiek logiczne wytłumaczenie i zrozumienie. Jeśli myślimy o sprawach ostatecznych, o upadku człowieka i ludzkiej cywilizacji, to historia komunistycznych Chin za czasów Mao, zwłaszcza rewolucja kulturalna, są tego najlepszym przykładem.

Najciekawsze w książce Færøvika są fragmenty dotyczące życia prywatnego Mao Zedonga. Chociaż niewiele wiemy na ten temat, m.in. ze względu na tajemnicę i cenzurę otaczające przewodniczącego KPCh, to autorowi udało się dotrzeć do wielu cennych informacji. Norweski dziennikarz pisze o zainteresowaniach Mao: o tym, jak spędzał wolny czas, jakie miał przemyślenia na wiele spraw i jakie były jego relacje z innymi ludźmi, zwłaszcza kobietami. Obserwacje te potwierdzają, że był to wyjątkowo ograniczony i prymitywny osobnik.

Książka napisana jasnym, zrozumiałym językiem, dodatkowo bardzo dobrze udokumentowana źródłowo. Obszerna literatura przedmiotu wspiera wywody autora. To praca obiektywna i rzetelna, a jej publicystyczny styl doskonale sprawdza się w zetknięciu z podejmowanym tematem. Można dowiedzieć się z niej szokujących, ale prawdziwych faktów z czasów, kiedy zbrodniczy komunizm i dyktatorzy pokroju Mao sprawowali władzę nad milionami ludzi. Może się wydawać, że czasy te przeszły do historii; pamiętajmy jednak, że Chiny do dziś mają problem z demokracją i wolnością. Mimo pozorów gospodarczego i politycznego liberalizmu, Państwo Środka pozostaje pod wpływem komunistycznej ideologii, a prawa człowieka w tym kraju nie są respektowane. To smutny epilog historii Mao Zedonga, historii, która okazała się trwalsza niż sam jej twórca.