Autor: Victor Sebestyen
-
Tytuł oryginału: Lenin the Dictator. An Intimate Portrait.
Tłumaczenie: Sebastian Szymański
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Data wydania: 2018
ISBN: 978-83-8123-261-6 -
Wydanie: papierowe, ebook (mobi, epub)
Oprawa: twarda
Liczba stron: 384
Lenin wymyka się schematom, którym podlegali wszyscy późniejsi dyktatorzy. Nie działał wyłącznie za pomocą terroru. Pod wieloma względami był fenomenem politycznym, demagogiem, szafującym obietnicami bez pokrycia, kłamstwami i wyznającym prostą zasadę, że cel uświęca środki. Nie był sadystą, szaleńcem ani nawet fanatykiem. Przedkładał taktykę nad doktrynalną czystość i potrafił diametralnie zmieniać zdanie, gdy było to opłacalne. W kontaktach osobistych uprzejmy dżentelmen z wyższej klasy średniej, nigdy nie zakładał mundurów ani nie pytał o szczegóły śmierci ofiar, które miały dla niego jedynie wymiar liczbowy. Stworzył system oparty na idei, że terror jest usprawiedliwiony wyższymi racjami, który został następnie udoskonalony przez Stalina. Pragnął władzy i pragnął zmienić świat. Osiągnął jedno i drugie.z opisu wydawnictwa
Bez dwóch zdań – to jedna z najlepszych biografii jakie czytałem w ostatnich latach. Na pewno jest to też jedno z lepszych opracowań dotyczących wodza rewolucji bolszewickiej. Oto garść argumentów potwierdzających te stwierdzenia.
Zacząć trzeba od tego, że jest to klasyczna biografia w układzie chronologicznym: życie Lenina od narodzin, poprzez dzieciństwo i młodość, okres życia dorosłego, aktywności politycznej, aż po zdobycie władzy w 1917 i śmierć. Warto zwrócić uwagę, że książka rozpoczyna się od opisu przebiegu rewolucji w 1917 roku, potem autor przedstawia całe życie Lenina i jego drogę na szczyty władzy w Rosji. W tekście jest dużo ciekawostek i „smaczków” z życia przywódcy bolszewików, a to na pewno przypadnie do gustu większości czytelników. Lektura jest interesująca i wciągająca właśnie dzięki takim zabiegom autora. Nie jest to bowiem nudna, przepełniona faktami, ciężka biografia ważnej postaci historycznej. To opowieść o ciekawym życiu jednego z najbardziej interesujących i tajemniczych ludzi ubiegłego stulecia.
Biografia jest niestandardowa i wyjątkowa także dlatego, że napisana jest jak powieść, którą świetnie się czyta. Pomysł na książkę był znakomity: nie pisać tylko o działaniach politycznych, działalności publicznej bohatera pracy, ale o jego życiu prywatnym, osobistym, o tym, co czyni go człowiekiem i jednym z nas. „Uczłowieczyć” bohatera biografii, a nie odczłowieczyć – taki był zamysł autora i został przez niego dobrze zrealizowany.
Książka obala także wiele mitów związanych z rewolucją bolszewicką z 1917 roku. Okazuje się bowiem, że tzw. wielka historia jest bardzo prozaiczna i przeciętna, a wydarzenia wówczas się rozgrywające, zyskują miano wielkich dopiero wiele lat po tym, jak się rozegrały. O tej historycznej prawidłowości pisze Sebestyen. Bardzo dużo uwagi autor poświęca kobietom Lenina i kobietom wokół niego. Stara się wykazać jak wielki wpływ na życie Lenina i jego działania miały kobiety, zarówno te najbliższe jak żona, matka, kochanka, siostry, jak i te dalsze, z którymi stykał się w swoim życiu. Okazuje się bowiem, że to właśnie one, bardziej niż mężczyźni, były bliższe dyktatorowi, to one miały na niego większy wpływ. Odegrały wielką rolę w życiu Lenina, który zresztą bardzo je poważał i szanował, bardziej niż to do tej pory przyznawano i sądzono. To jedna z wielu niespodzianek w tej książce, która jest odkrywcza i oryginalna. Wnosi wiele nowego do dotychczasowej wiedzy o Leninie.
Praca nie jest także pozbawiona akcentów humorystycznych. To zaleta tej książki, która jest pełna sensacyjek i ciekawostek z życia dyktatora, faktów o których nikt do tej pory nie miał pojęcia, często nie pasujących do opisywanej postaci. Autor zwraca też uwagę na cechy charakteru Lenina, jego wygląd, umiejętności intelektualne, talent tłumaczenia w prosty, przystępny sposób rzeczy skomplikowanych i trudnych, co zostaje uznane przez autora za klucz do sukcesu Lenina. Konglomerat tych cech, które skupiły się w osobie bolszewickiego dyktatora, wydatnie przyczynił się do przejęcia przez niego władzy. Do nich autor zaliczył także upór, spryt, konformizm, umiejętność dominacji i przewodzenia innym oraz talent oratorski.
Z książki Sebestyena wyłania się obraz Lenina jako osoby dość skomplikowanej. Z jednej strony był to człowiek skromny, asceta, przez cały czas żyjący prosto i minimalistycznie. Nawet wtedy, gdy został jedynowładcą Rosji, nigdy nie pławił się w luksusach. Lubił proste, niewyszukane rozrywki. Spędzał wolny czas tak jak miliony zwykłych ludzi. Nie miał wysublimowanego smaku i gustu jeśli idzie np. o kulturę. Był w tych kwestiach raczej filistrem, jak pisze autor. Z drugiej jednak strony, był pozbawionym skrupułów i sumienia, wyrachowanym, zimnym mordercą zza biurka. Choć nigdy nikogo nie zabił osobiście, wydał tysiące wyroków śmierci. Był potworem w ludzkiej skórze. O tym nie wolno nam zapominać czytając tę biografię.
Szczegółowej analizie autor poddaje proces ewolucji i dojrzewania Lenina jako dyktatora. Analizuje decyzje przywódcy rewolucji, jego spotkania z innymi ludźmi, przedsięwzięcia, podróże, przemówienia i teksty publikowane w prasie. Pokazuje Lenina rządzącego, a przede wszystkim pokazuje proces kształtowania się przywódcy, drogę od ideologa rewolucji do pragmatyka rządzącego państwem, który szybko dał się uwieść powabom władzy. Stał się apodyktycznym, autokratycznym dyktatorem, który nie wahał się zabijać w imię rewolucji, a tym bardziej w obronie własnej władzy.
Na zakończenie należy wspomnieć o bardzo ważnej rzeczy – na szczególną uwagę zasługują przypisy w książce. Są one uzupełnieniem i poszerzeniem tekstu zasadniczego. Autor zawarł w nich wiele ważnych, istotnych informacji, które dają jeszcze lepszy ogląd zdarzeń, o których traktuje główny tekst książki.
