Królowe rywalki. Katarzyna Medycejska i królowa Margot

Autor: Nancy Goldstone 

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumacz: Adam Tuz
  Wydawnictwo: Wydawnictwo Prószyński
  Data wydania: 2016
  ISBN: 9788380970137
  
• Wydanie: papierowe, cyfrowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 524

Królowe rywalki” to porywająca i autentyczna opowieść o przebiegłej, żądnej władzy Katarzynie Medycejskiej i wytwornej, namiętnej królowej Margot – matce i córce – których konflikt ukształtował historię XVI-wiecznej Europy. Pochodząca z możnego florentyńskiego rodu Medyceuszy Katarzyna słynęła z makiawelicznej polityki i bezwzględnych ambicji. Dominowała na tronie Francji przez trzydzieści lat, podczas których królestwo było rozdzierane przez starcia polityczne i religijne. Jej najmłodsza córka Małgorzata, powszechnie podziwiana jako jedna z najpiękniejszych kobiet Europy, była upartym, wolnym duchem i jedyną przeciwniczką, której matce nie udało się zastraszyć ani ujarzmić. Pod pretekstem pojednania Katarzyna zaaranżowała małżeństwo żarliwej katoliczki Małgorzaty i jej kuzyna Henryka z Nawarry, przywódcy stronnictwa protestantów. Zaledwie pięć dni po ceremonii zainicjowała brutalną rzeź, podczas której stracili życie wszyscy ślubni goście pana młodego oraz przeszło pięć tysięcy protestantów w całej Francji. Małgorzata – zniewalająca, inteligentna i wielkoduszna – stanęła w obliczu przejmującej decyzji, od której zależał los całego królestwa.z opisu wydawcy

XVI wiek we Francji nie należał do najszczęśliwszych. Najpierw za Franciszka I przegrano z Habsburgami rywalizację o Italię, później Francja pogrążyła się w wojnach religijnych między protestantami a katolikami. Pomiędzy latami sześćdziesiątymi XVI wieku, a śmiercią Franciszka diuka Anjou (1584) toczono siedem wojen religijnych. Najsłynniejszym epizodem tych wojen jest oczywiście masakra podczas Nocy św. Bartłomieja. Paroksyzmy wojen domowych ani się na niej nie rozpoczęły, ani nie zakończyły. Dodatkowo należy pamiętać, że Francja nie była podzielona jedynie na katolików i ewangelików reformowanych (hugenotów). Pomiędzy nimi byli też umiarkowani katolicy i hugenoci, oraz dwór królewski, który raz sprzymierzał się z jedną, a raz drugą stroną. Do tego najmłodszy z synów Henryka II i Katarzyny Medycejskiej w pewnym momencie przewodził opozycji występując przeciw bratu. W tym burzliwym okresie przyszło żyć zarówno Katarzynie Medycejskiej, regentce w królestwie Francji, jak jej córce Małgorzacie czyli królowej Margot. Katarzyna Medycejska kojarzy się dziś gównie z podstępnymi i makiawelistycznymi rządami, trucizną i zamachami, jej córkę rozsławiło zaś niemoralne prowadzenie się, powieść Aleksandra Dumas i jej ekranizacje (w tym P. Chéreau z I. Adj.ani i D. Auteuil w rolach głównych i muzyką G. Bregovića). To one właśnie – matka i córka – są bohaterkami książki Nancy Goldstone

Autorka tej książki jest amerykańską historyczką i pisarką. Ukończyła BA na Cornell University. Napisała kilka prac dotyczących kobiet, które brały udział w życiu politycznym średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy (przede wszystkim Francji i Italii). Jej prace są raczej popularno-naukowe, sama nie prowadzi ona badań naukowych a opiera się na pracach innych naukowców. Wpisuje się ona w modny nurt badań nad kobietami. Przy czym co trzeba tutaj jej oddać ma lekkie pióro i potrafi ładnie oddać skomplikowane losy Francji w drugiej połowie XVI wieku. To zdecydowanie największy atut tej pracy. Autorka zadbała, aby czytelnik nie pogubił się w zmieniających się dynamicznie sojuszach. Bez skrępowania porusza ona kwestie homoseksualizmu (a w rzeczywistości raczej biseksualizmu) Henryka III (Henryka Walezego). Często odwołuje się do Pamiętników Małgorzaty de Valois, co jest wielkim plusem tej pracy. Choć w tym wypadku autorka winna pamiętać, że nie jest to dzieło obiektywne, a subiektywne opisanie wypadków przez ich aktywną uczestniczkę.

Z drugiej strony praca ma jednak trochę mankamentów. Rywalizacja, czy niechęć między matką (Katarzyną Medycejską) a córką (królową Margot) nie odgrywała większej roli w politycznych układankach w drugiej połowie XVI wieku. O ile Katarzyna była pierwszoplanową postacią i zmieniając sojusze próbowała wynieść koronę nad rywalizujące frakcje, tak córka odgrywała rolę co najmniej trzeciorzędną. Książka jest bardzo obszerna (ponad 500 stron), ale wiele istotnych wydarzeń zostało potraktowanych po macoszemu. Narracja dotycząca Nocy św. Bartłomieja nie rozpieszcza czytelników, szczególnie jeśli nie mają oni w pamięci wiedzy o tych wydarzeniach. Czytelnik może nie zauważyć w tej obszernej książce faktu zamordowania kardynała Ludwika II de Guise, a był to istotny element próby rozprawy z tym ważnym rodem, a przy okazji etap pozbycia się liderów Ligi Katolickiej. Drobne potknięcia zdarzają się autorce także kiedy pisze o polskim epizodzie Henryka III. To jednak problem bardzo poboczny dla tej pracy. Mam też trochę zastrzeżeń co do tego jak autorka przedstawiła postać Nostradamusa. Czytelnik może odnieść wrażenie, że wierzy ona w jego zdolność do odgadywania przyszłości.

Można mieć także pewne zastrzeżenia co do tłumaczenia książki. Na przykład kardynał Karol de Guise nazywany jest w książce „kardynałem Lotaryngii”. Tymczasem termin Cardinal of Lorraine lepiej jest tłumaczyć jako „kardynał z Lotaryngii”. To prawda, że tłumacz tej książki nie pierwszy w polskiej literaturze historycznej nazwał owego kardynała lotaryńskim, ale to sformułowanie sugeruje jednak błąd i lepiej go nie używać.

Praca ta nie jest odkrywcza i ma trochę mankamentów. Mimo to warto ją polecić czytelnikowi, gdyż na polskim rynku niewiele jest książek o tym fascynującym okresie w historii Francji.