Kraina wiecznego zimna. Wyścig do poznania tajemnic ukrytych w lodach Antarktydy

Autor: Gillen D`Arcy Wood  

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Agnieszka Liszka-Drążkiewicz
  Tytuł oryginalny: Land of Wondrous Cold
  Wydawnictwo:  Copernicus Center Press

  Data wydania: 2022
  ISBN: 9788378866336
  

• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 320

Wyścig do poznania tajemnic ukrytych w lodach Antarktydy. Antarktyda – mroźne królestwo okalające biegun południowy, zajmuje ważne miejsce w ludzkiej wyobraźni. Tajemnice zamarzniętej pustyni przez wieki kusiły odkrywców, jednak jej surowy klimat i lodowcowe wybrzeża długo odpierały ludzkie ataki. Kraina wiecznego zimna opowiada porywającą historię pionierskich, XIX-wiecznych wypraw epoki wiktoriańskiej – Brytyjczyka Jamesa Rossa, Francuza Dumonta D’Urville’a i Amerykanina Charles Wilkesa – które ustanowiły podstawę współczesnego postrzegania białego kontynentu. Dzisiaj Antarktyda, a szerzej Antarktyka, stawia nowe wyzwania: naukowcy stają do wyścigu, w którym zwycięzca ma szansę odkryć klimatyczną historię Ziemi zapisaną w polarnym lodzie i dnie morskim. Przeplatając relacje z przełomowych badań współczesnego Programu Wierceń Oceanicznych z dramatycznymi historiami odkryć ich wiktoriańskich prekursorów, Gillen D’Arcy Wood przedstawia nasz głęboki związek z Antarktydą w jej przeszłym, teraźniejszym i przyszłym wcieleniu. z opisu wydawcy

Antarktyda była ostatnim kontynentem, który został odkryty przez człowieka. Ze względu na warunki klimatyczne dotarcie do kontynentu było niezmiernie trudne. Już w starożytności spekulowano istnienie Terra Australis, wielkiego południowego lądu, który miał być przeciwwagą dla mas lądowych na półkuli północnej. Od XVI wieku intensywnie szukano go, a im więcej go szukano, to tym bardziej było oczywiste, że wielkiego południowego kontynentu nie ma. Mimo że olbrzymi kontynent o klimacie zbliżonym do Europy nie istniał, to w XVIII wieku coraz więcej było przesłanek za tezą, że okolice bieguna południowego są inne niż bieguna północnego. W latach 1838-1843 trzech podróżników (Francuz Jules Dumont d`Urville, Amerykanin Charles Wilkes i Anglik James Clark Ross) szukało bieguna magnetycznego, co doprowadziło do odkrycia ostatniego kontynentu.

„Kraina wiecznego zimna. Wyścig do poznania tajemnic ukrytych w lodach Antarktydy” opowiada o wyścigu, który doprowadził do odkrycia Antarktydy. Z książki dowiadujemy się, kim byli jej odkrywcy. Każdy z nich był postacią malowniczą. Jules Dumont d’Urville,  który jako pierwszy dotarł do południowego kontynentu, zginął podczas pierwszej wielkiej katastrofy kolejowej w Meudon w 1842 roku. W wypadku zginęło wtedy kilkadziesiąt osób, które spaliły się żywcem; wśród nich odkrywca oraz jego żona Adela (od jej imienia pochodzi nazwa części kontynentu, a także gatunek pingwina). Charles Wilkes nie był w stanie porozumieć się z podwładnymi: mimo iż potwierdził, że nowo poznany ląd jest kontynentem, a nie grupą wysp, spotkał się z ostracyzmem po powrocie oraz stanął przed sądem. Wreszcie — James Clark Ross stał na czele dwóch statków HMS Erebus i HMS Terror, które po powrocie z Antarktydy wzięły udział w ekspedycji Franklina w 1845 w szukaniu Przejścia Północno-Zachodniego i nigdy już nie wróciły. Francis Crozier był zastępcą kapitana HMS Terror w wyprawie J. C. Rossa, a w wyprawie Franklina dowódcą, który z Arktyki już nie wrócił. Właśnie wyprawom d’Urville, Wilkesa i Rossa poświęcona jest monografia Gillena D`Arcy Wooda.

Książka zawiera również ekskursy dotyczące początków zlodowacenia Antarktydy czy ewolucji pingwinów. Mój pierwszy problem z tą książką to jej tytuł. Sugeruje on opisanie odkrywania Antarktydy, tymczasem opowiada on historię trzech podróżników. Książka powinna mieć jednak bardziej sprecyzowany tytuł. Niektóre podawane przez autora fakty są dyskusyjne, na przykład liczba ofiar katastrofy kolejowej w Meudon. Zakończenie dotyczące obecnych zmian klimatycznych wygląda trochę dziwnie: byłoby to uzasadnione, gdyby autor przeprowadził głębszą analizę historii kontynentu, tymczasem jego praca dotyczy jedynie wycinka tejże historii. Mam również pewnie zastrzeżenia do tłumaczenia i neologizmów zawartych w pracy. Nie zmienia to faktu, że książka jest ciekawa i warta lektury. Pokazuje ona historię, która została mocno zapomniana. Kiedy myślimy o bohaterskich odkrywcach, to raczej nie przychodzi nam na myśl  d`Urville czy Wilkes. Nawet kiedy myślimy o badaniach Antarktydy, to raczej pierwsze skojarzenia związane są z Amudsenem czy Shackletonem.