Autor: Norman Davis
-
Tłumaczenie: Elżbieta Tabakowska
Tytuł oryginału: Europe at War 1939–1945: No Simple Victory
Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 2008
ISBN 978-83-240-1010-3
-
Wydanie: papierowe, e-book, audiobook
Oprawa: twarda
Liczba stron: 688
Ktoś powiedział o Normanie Daviesie, że posiada dar, który mają tylko wielcy historycy – umiejętność przemyślenia przeszłości na nowo. Ktoś inny dodał: „Norman Davies ukazuje nam namiętności, poezję, mity i anegdoty równie dobrze jak historyczne fakty”.
Prawdziwości obu tych opinii dowodzi ta książka. Jeśli ktokolwiek mógł napisać coś nowego o II wojnie światowej – przedstawić nowy sposób patrzenia na nią – to właśnie Norman Davies. Autor bestsellerowego Powstania’ 44 i odkrywczej syntezy historii Polski, czyli Bożego igrzyska, dokonał tego w fascynujący i pouczający sposób.
Europa walczy 1939-1945 to udana realizacja na pozór niewykonalnego pomysłu: przedstawienia wszystkich aspektów II wojny światowej w Europie w jednej książce. Efektem jest zapierająca dech w piersiach, odkrywcza panorama historii kontynentu z lat 1939-1945. W przeciwieństwie do wielu publikacji na ten temat Norman Davies nie analizuje jednego wybranego zagadnienia wojny. Nie zajmuje się tylko armiami albo tylko cierpieniem ludności. Przedstawia całościową wizję konfliktu i demaskuje stronniczość jego dotychczasowego postrzegania. Książka Normana Daviesa z całą pewnością zrewolucjonizuje nasze myślenie o II wojnie światowej.
Wydawnictwo Znak, http://www.znak.com.pl/
Europa Walczy 1939-1945. Nie takie proste zwycięstwo nie jest typową historią II wojny światowej. Nawet Norman Davis nie byłby w stanie opowiedzieć jej wyczerpująco na niespełna 700 stronach, a tyle właśnie liczy ta książka. Zresztą sam jej autor nie widzi sensu w takim właśnie uprawianiu historii i nie to było jego celem, kiedy pisał Europę…. Dzieje tego konfliktu potraktował on w swym dziele bardzo wyrywkowo. Z jednej strony, interesowało go bowiem przedstawienie wojny z wielu różnych stron, nie tylko z punktu widzenia działań militarnych i politycznych, ale też udziału w nich ludności cywilnej, czy wreszcie różnych grup artystów. Z drugiej, postanowił zaatakować wiele pomnikowych wręcz mitów, które narosły przez lata wokół II wojny światowej. Bo czyż nie jest świętokradztwem twierdzenie, że nie było to starcie białego z czarnym, dobra ze złem? Czy nie jest deptaniem wszystkiego co święte twierdzenie, że nie tylko Niemcy popełniali zbrodnie wojenne, ale również Sowieci i zachodni alianci? Wreszcie czyż jest coś bardziej podnoszącego ciśnienie niż traktowanie jako ofiar nie tylko Żydów czy Polaków, ale również Niemców? O tym wszystkim pisze właśnie Davis, namawiając czytelników do spojrzenia ponad polityczne podziały i utarte oceny. Nie ma wątpliwości, że te apele skierowane są również do zawodowych historyków, którzy według Anglika powinni krytycznie patrzeć na zatęchłe mity, a nie w kółko je powtarzać.
Nie ma wątpliwości, że Europa Walczy… w pierwszej kolejności skierowana była do czytelnika zachodnioeuropejskiego i amerykańskiego. Davis wielokrotnie podkreśla, że dla przebiegu wojny największe znaczenie miał Front Wschodni. To tam rozegrały się największe bitwy; to tam zginęło najwięcej żołnierzy i ludności cywilnej. Wydarzenia na Zachodzie były tylko dodatkiem, ważnym głównie ze względu na to, że bojąc się inwazji Niemcy nie mogły skoncentrować wszystkich sił na Wschodzie. Czyż jest ku temu lepszy dowód, niż to, że wśród dziesięciu największych bitew II wojny światowej próżno szukać lądowania w Normandii?
Co ciekawe, podkreślając nieustannie potrzebę przyjęcia na wojnę różnych perspektyw, jednocześnie Davis pisze historię Europy z ponadnarodowego punktu widzenia, nie wyróżniając żadnego z nich. Zbyt często bowiem pisane przez historyków z różnych krajów książki są stronnicze lub niewłaściwie rozkładają akcenty, kompletnie zaburzając przy tym obraz wojny.
W książce Davisa znaleźć można również ocenę najpopularniejszych książek i filmów, których akcja umieszczona została w czasie trwania II wojny światowej. Warto przy tym dodać, że dość ostro ocenia on najpopularniejsze produkcje jak Szeregowiec Ryan. Wszystko dlatego, że doskonale zdaje on sobie sprawę z faktu, że w dużej mierze kształtują one obraz tamtych czasów wśród ludzi. Mało który widz sięgnie po bardziej wiarygodne źródła wiedzy, a kinowe i telewizyjne obrazy są przecież (niestety?) bardzo sugestywne.
Warto tu dodać, że jednym z przykładów kompletnego niezrozumienia historii II wojny światowej jest wstydliwa dla polityków jednej z polskich partii sprawa wywleczenia przez nich na światło dzienne fakt, że dziadek ówczesnego premiera służył w niemieckim Wermachcie.
