Autor: Krzysztof Królczyk
-
Wydawnictwo: Atryda
Data wydania: 2022
ISBN: 9788366355040
-
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Liczba stron: 128
W niniejszej publikacji przedstawiony zastał zarys dziejów rzymskich prowincji nadreńskich i naddunajskich w dobie panowania Wespazjana, Tytusa i Domicjana, tj. cesarzy z dynastii Flawiuszy (lata 69-96 po Chr.), w kontekście dziejów militarnych (res militares) i tzw. polityki zagranicznej, czy też – nazywając rzecz może bardziej poprawnie – polityki zewnętrznej (res externae). Analizie poddano kroki Wespazjana, zmierzające do odbudowy zniszczeń wojennych, jak również poczynania princepsa oraz dwóch jego następców w dziele reorganizacji militarnej prowincji nadreńskich i naddunajskich, wykreślenia nowej linii granicznej na obszarze tzw. Agri Decumetes (terytoria w górnym biegu Renu i Dunaju) i jej odpowiedniego umocnienia, wreszcie – relacje, nie zawsze zresztą pokojowe, z ludami zamieszkującymi drugi, barbarzyński brzeg obu rzek granicznych na północnych rubieżach Cesarstwa Rzymskiego. z opisu wydawcy
Prowincje nad Dunajem i nad Renem odgrywała dużą rolę w systemie obronności cesarstwa rzymskiego. Armie znajdujące się na granicach cesarstwa miały przełożenie na sytuację wewnętrzną państwa rzymskiego. To wodzowie stojący na czele tych armii dysponowali na tyle dużą siłą militarną, że sięgali po władzę w państwie rzymskim. To Tacyt nazwał arcana imperii. Dobrze było to widać w 69 roku, kiedy po zamordowaniu Nerona, to armie nad Renem i nad Dunajem decydowały o obsadzie cesarskiego tronu. W recenzowanej monografii Krzysztof Królczyk pochylił się nad zmianami, jakie zachodziły w prowincjach naddunajskich i nadreńskich w czasach Flawiuszy, pomiędzy sławetnym rokiem 69 a śmiercią Domicjana.
Autor recenzowanej monografii jest związany z poznańskim środowiskiem naukowym. Ukończył historię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Następnie tam zaczął pracować. W 1998 roku obronił on doktorat na podstawie pracy pt. Weteranie w życiu społeczno-politycznym prowincji naddunajskich w okresie Cesarstwa Rzymskiego (I–III w. n.e.), a następnie uzyskał habilitacje na podstawie rozprawy pt. Propagatio Imperii. Cesarstwo Rzymskie a świat zewnętrzny w okresie rządów Septymiusza Sewera (193-211 r.). Obecnie jest profesorem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a od 2017 roku kierownikiem Zakładu Historii Społeczeństw Antycznych. Królczyk jest autorem kilku monografii naukowych (obok wspomnianej habilitacji, monografia Weterani w prowincjach naddunajskich w okresie wczesnego Cesarstwa Rzymskiego (I-III w. n.e.), Oświęcim 2017) oraz licznych artykułów naukowych. Badania autora koncentrują się na historii panowania Sewerów, oraz rzymskiej armii.
Praca składa się z dwóch części. Jedna poświęcona jest sytuacji nad Renem, a druga jak łatwo się domyśleć nad Dunajem w czasach panowania dynastii Flawiuszy. Każda z nich podzielona jest z kolei na 4 części. Autor analizuje, jak przebiegał na terenach nadreńskich i naddunajskich rok czterech cesarzy, panowanie Wespazjana, Tytusa i Domicjana.
Autor skupia się w swojej analizie na przedstawieniu historii armii rzymskiej, które stacjonowały nad tymi dwoma wielkimi rzekami. Obie odegrały istotną rolę po upadku Nerona, za rządów dynastii Flawiuszy. Armie nadreńska i naddunajska odegrała olbrzymią rolę podczas roku czterech cesarzy. Najpierw armia nad Renem wyniosła Witeliusza do władzy cesarskiej, następnie siły nad Dunajem przesądziły o zwycięstwie Wespazjana. Armia nad Renem musiała sobie radzić z buntem Cywilisa. Za panowania Domicjana toczono wojny najpierw przeciw Chattom, a potem ponoszono porażki w starciu z Decebalem. Ostatecznie Rzymianie pokonali Daków, ale następnie toczono walki z Markomanami i Kwadami, oraz Jazygami. Niepowodzenia nad Dunajem w starciu z Dakami pewnie miały wpływ na sytuację na innych granicach. Być może to był powód z próby opanowania północnej części Brytanii. W pracy możemy śledzić przemiany systemu obronnego cesarstwa, przekształcenia sposobu zarządzania prowincjami. Do tego zaczął się zmieniać punkt ciężkości rzymskiej obrony, granica na Dunaju stawała się istotniejsza niż nad Renem. Autor poświęcił sporo miejsca odbudowy systemu granicznego, oraz podbojowi Agri Decumates
Recenzowana rozprawa mimo niewielkich rozmiarów jest warta lektury. Praca jest solidna i kompetentna. Autor wykorzystuje różne rodzaje źródeł (w tym archeologiczne, czy epigraficzne).
