Autor: Joshua Prawer
-
Tytuł oryginału: The Latin kingdom of Jerusalem: European colonialism in the Middle Ages.
Tłumaczenie: Grzegorz Smółka
Wydawnictwo: Wydawnictwo Napoleon V
Data wydania: 2017
ISBN: 978-83-65746-48-1 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: twarda
Liczba stron: 468
Niniejsza książka została zaplanowana po dwudziestopięcioletnich badaniach nad krucjatami i krzyżowcami. Niniejsze studium nie jest nową historią krucjat lub łacińskich placówek w Lewancie, lecz próbą opisania i przeanalizowania średniowiecznego społeczeństwa przeszczepionego nad wschodnią część Morza Śródziemnego, które stworzyło swoje własne społeczne i kulturowe wzorce egzystencji wykraczające poza geograficzne i kulturowe granice Europy. Chociaż kolonizacja nie jest nowym zjawiskiem w historii Europy, ciągłość i filiacja pomiędzy ruchami kolonialnymi występuje dopiero od czasu krucjat. Od tej pory kolonializm pozostaje istotnym czynnikiem w historii Europy i innych części świata. W tym sensie uzasadnione jest postrzeganie królestwa krzyżowców jako pierwszego europejskiego społeczeństwa kolonialnego.z opisu wydawcy
Wypraw krzyżowych nigdy za wiele! Tak chciałoby się powiedzieć po lekturze książki Prawera. I chociaż brzmi to wieloznacznie, sens jest jeden: to przyzwoita książka, którą warto przeczytać, zwłaszcza jeśli interesujemy się historią krucjat.
Pierwsze rozdziały to wstęp do zasadniczej części książki. Znajdziemy tu opis politycznych i militarnych działań krzyżowców, tło dla fascynującej historii opowiedzianej przez autora na kartach jego pracy. Jest to historia pierwszych europejskich kolonistów. Prawer opisując państwa krzyżowców przyjmuje układ zagadnieniowy. Poddaje omówieniu administrację w poszczególnych państwach, władzę królewską, układ społeczny, dalej przechodzi do spraw związanych z religią i Kościołem, a kończy na omówieniu spraw militarnych i gospodarczych oraz kultury europejskich kolonistów w Outremer. W ten sposób otrzymujemy zwarty, klarowny i zrozumiały obraz europejskich państw w Ziemi Świętej. Możemy poznać ich organizację i zasady funkcjonowania, historię polityczną, społeczną i gospodarczą. Jest to zatem synteza, ale z elementami pogłębionej analizy wybranych aspektów.
Należy zwrócić uwagę, że autor w umiejętny sposób dobiera argumenty do swojej podstawowej, zawartej w pracy tezy. Prawer potrafi bowiem dobrze bronić stwierdzenia o europejskim kolonializmie, którego przykładem były właśnie wyprawy krzyżowe i utworzenie państw frankijskich w Ziemi Świętej. Dzięki tej argumentacji, jego teza jest do przyjęcia, nie można jej wiele zarzucić i należy w zasadzie zgodzić się z autorem i jego wnioskami.
Ważny jest także ostatni, podsumowujący rozdział książki. To właśnie tutaj autor zawarł najważniejsze wnioski. Część z nich jest już dziś nieaktualna, ale inne wciąż, mimo upływu czasu, nie straciły na swojej wartości. Uwagę zwraca również analiza społeczeństwa frankijskiego na Wschodzie przeprowadzona przez autora. Wskazuje on na odmienność tej społeczności od społeczeństw ówczesnej, feudalnej Europy. Prawer wskazuje na te różnice, analizuje je i omawia. To jest duża wartość książki.
Trzeba zaznaczyć, że praca napisana jest naukowym, specjalistycznym językiem. Nie jest to więc lektura dla każdego czytelnika, zwłaszcza nie dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją „przygodę” z historią wypraw krzyżowych. Momentami książka staje się skomplikowana i trudniejsza w odbiorze, zwłaszcza kiedy autor opisuje system polityczny i społeczny europejskich kolonii w Ziemi Świętej. Tutaj trzeba dość dobrze znać realia średniowiecza, mieć wiedzę na temat tego okresu historycznego, aby orientować się w tym, o czym pisze Prawer. To decyduje o tym, że jest to praca dla węższego grona znawców krucjat i średniowiecza. Ponadto w książce rozdziały interesujące przeplatają się z mniej ciekawymi dla czytelnika. Pod tym względem praca jest nieco nierówna.
Mimo iż od pierwszego wydania książki upłynęło przeszło 40 lat, nie straciła ona wiele na swojej aktualności. Wciąż posiada duże walory naukowe. W dużej części broni się mimo upływu lat i postępu w badaniach nad wyprawami krzyżowymi. Nie można uznać jej za nieistotny przeżytek, a to przecież świadczy o jej wartości…
