Autor: Marc Van De Mieroop
-
Tłumaczenie: Magdalena Komorowska
Tytuł oryginału: –
Seria/cykl wydawniczy: –
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Data wydania: 2006
ISBN 978-83-233-2540-6 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Liczba stron: 352
Od wielu lat historycy przekonują, że druga wojna światowa była tylko dogrywką pierwszej. Nie da się zrozumieć nie tylko dziejów drugiej wojny światowej, ale i całej współczesnej historii Europy i świata bez znajomości Wielkiej Wojny – praprzyczyny wszystkich najważniejszych zjawisk naszych czasów. Na polach bitew pojawiły się wtedy mordercze wynalazki i technologie, a w okopach tej wojny dojrzewały idee systemów totalitarnych. W latach 1914-1918 na światową arenę wkroczyły Stany Zjednoczone i Japonia, a po zakończeniu wojny na mapie świata wyrosły nowe państwa, w tym Polska.Wydawnictwo Literackie, wydawnictwoliterackie.pl
Badania nad prehistorią i starożytnością Bliskiego Wschodu nie należą do najprostszych. Utrudnia je szybko i nieprzewidywalnie zmieniająca się sytuacja polityczna, trudne warunki gospodarcze panujące w tamtym regionie oraz różnice kulturowe. Jeśli do tego dołożymy problemy wynikające z wyrywkowości źródeł pisanych, zniszczenia stanowisk archeologicznych i nieśpiesznego publikowania wyników swoich badań przez wielu naukowców, okaże się, że stworzenie syntetycznej publikacji, opisującej ten region, jest zadaniem niezwykle trudnym. Marc Van De Mieroop – znany historyk i autor licznych publikacji naukowych – podjął się tego ryzykownego zadania i wywiązał się z niego bardzo dobrze!
Książka obejmuje czasy od ok. 3000 r. p.n.e. do podbojów Aleksandra Wielkiego. Okres ten został podzielony w książce na trzy części, charakteryzujące się dominacją organizmów państwowych o odmiennym charakterze: miast-państw, monarchii przestrzennych i wielkich imperiów.
Opisu historii Bliskiego Wschodu nie sposób rozpocząć bez przedstawienia warunków geograficznych i klimatycznych. Odgrywały one wszak rolę kluczową w poszczególnych okresach i rejonach. Autor prowadzi nas zatem przez dyskusję o pojęciach i terminologii do pierwszego, ważnego rozdziału poświęconego kulturze Uruk, którą określa mianem „fenomenu”. Podkreśla jej rolę w kształtowaniu się podstaw administracji i pisma. Te dwa kluczowe wynalazki odegrały zasadniczą rolę w dalszym rozwoju tego terenu. Następujący po niej okres wczesnodynastyczny jest początkiem ery miast-państw. Rozwija się wówczas kultura sumeryjska i akadyjska, Mezopotamia przeżywa moment rozkwitu podczas 100-letniego panowania tzw. III dynastii z Ur. Początek II tysiąclecia przynosi rozwój kultury Amorytów, na arenie dziejów pojawia się Babilonia i Asyria, ważnym ośrodkiem handlu i polityki staje się zachodnio-semickie Mari. Symbolicznym ukoronowaniem tego okresu stają się rządy Hammurabiego i powstanie państwa starohetyckiego.
Kolejny okres charakteryzuje się powstaniem wielkich monarchii Asyrii, Babilonii i Elamu, a także państwa Mitanni i królestwa nowohetyckiego. Autor opisując wydarzenia historyczne, które legły u podstaw zmian, wskazuje na rolę ideologii i organizacji społecznej, ukształtowanej już w poprzednich okresach. Naświetla także trudny czas końca II tysiąclecia, kiedy to silne dotąd państwa ulegają osłabieniu, zewnętrznym naciskom i w efekcie niektóre z nich (np. państwo Hetytów) znikają z mapy ówczesnego świata.
Ostatnia, omawiana przez autora epoka charakteryzuje się rozkwitem potęgi asyryjskiej i jej gwałtownym upadkiem. Nieubłagane koło historii toczy się jednak dalej – na jej gruzach powstają nowe imperia: Persja i Media, na chwilę rozkwitnie jeszcze państwo nowobabilońskie. Kres dotychczasowemu obrazowi Bliskiego Wschodu przyniesie pojawienie się macedońskich pasterzy, pod wodzą króla Aleksandra, którego już starożytni nazwą Wielkim.
Publikacja jest przekrojową, historyczną podróżą przez region Mezopotamii, Syro-Palestyny i Anatolii. Autor omawia najważniejsze wydarzenia, posiłkując się tekstami źródłowymi i wynikami badań archeologicznych. Chcąc stworzyć dzieło zwarte, łatwe w odbiorze, używa języka oszczędnego, ale nie nudnego. Nie stroni także od analizy podłoża omawianych przez siebie kwestii i elementów oceny wydarzeń historycznych. Podkreśla i opisuje mechanizmy społeczne i ekonomiczne, stanowiące niejednokrotnie zarzewie zmian, wojen i sojuszy. Książka jest przeznaczona dla czytelnika dojrzałego, ale początkujący poszukiwacze prawdy o antycznym Bliskim Wschodzie, także z powodzeniem mogą z niej korzystać. Dla tych ostatnich, szczególnie istotny będzie finałowy element publikacji – bibliografia najważniejszych publikacji, odnoszących się do poszczególnych rozdziałów, pozwalająca na poszerzenie wiedzy na wybrany temat. Minusem wydawnictwa jest jego niski poziom edytorski oraz mała ilość ilustracji i planów. Nie ma jednak wątpliwości, że jest to wartościowa publikacja, warta polecenia wszystkim miłośnikom historii i archeologii!
