Autorzy: S. Audoin-Rouzeau, A. de Baecque, A. Becker, J.J. Courtine, F. Keck, Y. Micaud, A. M. Moulin, P. Ory, P. Rabinow, A. M. Sohn, A. Suquet, G. Vigarello
-
Tłumaczenie: Krystyna Belaid , Tomasz Stróżyński
Tytuł oryginału: Histoire du corps. Vol. 3. Les mutations du regard. Le XXe siecle
Seria/cykl wydawniczy: –
Wydawnictwo: Słowo/obraz terytoria
Data wydania: 2014
ISBN 9788374532235
-
Wydanie: papierowe
Oprawa: twarda
Liczba stron: 501
W żadnym innym stuleciu ciało ludzkie nie doświadczyło takich zmian. To w wieku XX zmienił się związek pomiędzy zdrowiem a chorobą, pomiędzy ciałem zgodnym z normami a ciałem niefunkcjonującym prawidłowo, pomiędzy życiem a śmiercią w zmedykalizowanym społeczeństwie. Autorzy trzeciego tomu monumentalnej i bogato ilustrowanej Historii ciała przyglądają się również ciału w masowym dobrobycie i ciału poddanemu masowej przemocy i eksterminacji. Ciału wyzwolonemu z rygorów religii i moralności oraz ciału sprowadzonemu do rangi przedmiotu. W konsekwencji pada pytanie o istotę człowieczeństwa w społeczeństwie, w którym zaciera się granica między ciałem fizycznym i wirtualnym: Czy moje ciało nadal jest moim ciałem? Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria
Na początku XX wieku uważano, że ból jest czymś zwyczajnym, ciało kobiet było skrzętnie skrywane, używanie kosmetyków przez kobiety budziły zgorszenie, sport ograniczał się do warstwy wyższej. Za to ludzie lubowali oglądać ludzkie monstra, kalectwo budziło perwersyjne zainteresowanie, a na podstawie budowy czaszek próbowano określać cechy charakteru. Gdy wchodzono w wiek XX śmiertelność wśród dzieci nadal była znacząca, kryminalistyka dopiero się rodziła, uważano że powinno dzielić się plaże na męskie i damskie, kostiumy kąpielowe zasłaniały większość ciała. Podobnie powszechnie różnicowano czynności na męskie i kobiece, a mężczyźni uważali, że są lepsi niż kobiety. O prawach mniejszości seksualnych nikt nie śnił, przemoc domowa w dużym stopniu była zjawiskiem normalnym. Nawet to co uważano za cielesną atrakcyjność postrzegane jest dziś inaczej niż na początku ubiegłego wieku, gdy za piękne uważano ciało mniej wysportowane, czy grubsze niż dziś. Nikt realnie też nie marzył, że będzie można przeprowadzić przeszczepy narządów u człowieka. Wiek XX to nie tylko czas radykalnych przemian politycznych, upadku dominacji Europy (i szerzej światu zachodu), ale też potężnych zmian społecznych i kulturalnych. Dla historii ubiegłego stulecia wynalezienie pigułki antykoncepcyjnej, antybiotyków, erozja prywatnego wstydu, czy emancypacja kobiet były równie istotne jak konferencja w Jałcie, upadek ZSRR, czy otwarcie gospodarcze Chin. Równie mocno przeorały one świat. O tych wszystkich przemianach opowiada trzeci tom Historii Ciała wydanej przez zasłużone wydawnictwo Słowo obraz terytoria.
Praca składa się z trzynastu części. Są to: ciało wobec medycyny (A. Moulin), odkrywanie i inscenizowaniu ciała genetycznego (F. Keck, P. Rabinov); ciało płciowe (A. M. Sohn); ciało zwyczajne (P. Ory); trenować (G. Vigarello); ciało anomalne, historia i antropologia kulturowa ułomności (J. J. Courtine); identyfikowanie, ślady oznaki, podejrzenia (J. J. Courtine, G. Vigarello); masakry, ciało i wojna (S. A. Rouzeau); eksterminacja, ciało i obozy (A. Becker); stadiony, widowisko sportowe od trybun do ekranów (G. Vigarello); ekrany, ciało w kinie(A. de Baecque); sceny ciało tańczące (A. Suquet); wizualizacje, ciało i sztuki wizualne (Y. Michaud). Jak widać tematyka książki jest bardzo różnorodna. Dotyczy ona zarówno ciała pięknego jak umęczonego, pornografii, wprowadzenie dwuczęściowego kostiumu kąpielowego, narodzinom chirurgii plastycznej, narodziny dietetyki, zmian w postrzeganiu higieny (dziś ludzie myją się zdecydowanie częściej niż kiedyś), wpływu AIDS na styl życia, czy zmiany pokazywania ciała w kinie. Mimo, że książka liczy 494 strony, to szerokość tematyki sprawia czasami zbytnią syntetyczność książki. Niektórym zagadnieniom wypadałoby poświęcić jednak więcej miejsca. Tak rozdział poświęcony filmografii nie jest najlepszy i zdecydowanie nie wyczerpuje tematu. Na szczęście w innych rozdziałach odnaleziono odpowiednie proporcje pomiędzy syntetycznością, a opisem procesów i opowiadaniem szczegółów (rozdziały poświęcone odchyleniom od normy, pożądania i norm, czy otwierający rozdział dotyczący ciała wobec medycyny).
Dwa poprzednie tomy serii bardzo mi się podobały. Co do tego miałem jednak obawy. Przyczyna jest dosyć prozaiczna. Paradoksalnie nie jest łatwo pisać o czasach sobie prawie współczesnych. Bardzo łatwo przeoczyć to, co jest naprawdę ważne, a skupić się na trendach, które szybko wygasną. Dopiero perspektywa czasowa pozwala odróżnić to co było istotne, a co błahe. Tak na przykład dziś ludzie boją się o wzrastającą lekoodporność bakterii na antybiotyki. Trudno dziś powiedzieć, czy to zagrożenie będzie miało wpływ na naszą cywilizację, czy uda się jednak zażegnać zagrożenie. Podobnie dziś stoimy z jednej strony przed epidemią otyłości, a z drugiej strony piętnuje się anoreksję. Czy za 20-30 lat będą to istotne problemy, to tego nie wiemy. Stąd o ile epidemia AIDS przeorała świadomość społeczną, to dziś jest coraz bardziej lekceważona. Podobnie bliskość wydarzeń sprawia, że autorzy nie przedstawiają dokładnie procesu zmian. Niestety częściowo moje obawy się sprawdziły. Mimo tych niedostatków książkę jak najbardziej należy polecić czytelnikom. Trzeba też zwrócić uwagę, że książka jest bardzo bogata ilustrowana, ilustracje stanowią istotny element przekazu pracy i jest to kolejny atut książki.
