Autor: W.V. Davies
-
Tłumaczenie: Maciej G. Witkowski
Tytuł oryginału: Egyptian hieroglyphs
Seria/cykl wydawniczy: –
Wydawnictwo: RTW
Data wydania: 1998
ISBN: 8386822899 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Liczba stron: 80
Hieroglificzne pismo starożytnego Egiptu to jeden z najstarszych i najpiękniejszych systemów zapisu myśli ludzkich, jakie znamy. Pismo to, oczywista pochodna sztuki egipskiej, wynalezione zostało u zarania dziejów Egiptu dynastycznego, pod koniec IV tysiąclecia p.n.e., i było używane przez ponad 3000 lat, ostatecznie wychodząc z użycia dopiero w czasach Egiptu chrześcijańskiego.
Książeczka ta wyjaśnia podstawowe zasady funkcjonowania tego pisma, opisuje jego początki, rozkwit i zmierzch oraz omawia najrozmaitsze zastosowania hieroglifów. Sporo uwagi poświęca „pisanym”, czyli kursywnym pochodnym hieroglifów: hieratyce i demotyce. Zrelacjonowane zostały też etapy odkrywania na nowo „tajemnicy hieroglifów” w czasach nowożytnych oraz ich odczytanie w roku 1822 przez J.F. Champolliona. Przy tej okazji omówiona została kluczowa rola, jaka przypadła w tym procesie Kamieniowi z Rozetty, zajmujacemu obecnie poczesne miejsce w kolekcjach British Museum. Wydawnictwo RTW
Czy zastawialiście się kiedyś w jaki sposób odczytuje się nieznane pismo? Takie, którego nikt od wieków nie używał, które od dawna jest dla nas niezrozumiałe? Jak zabrać się do tego zadania? Jak zrozumieć dziwne znaki, niepodobne w żaden sposób do znanych nam alfabetów? Przed takim właśnie karkołomnym zadaniem stanęli pierwsi badacze, których zainteresowania naukowe objęły Egipt w XVIII i początkach XIX wieku. To dzięki ich pracy, wspaniała i tajemnicza cywilizacja starożytnego Egiptu, ujawnia każdego dnia swoje sekrety. Książka znanego brytyjskiego egiptologa, pracownika Działu Starożytności Egipskich w British Museum, jest doskonałym wprowadzeniem w świat hieroglifów i ich roli w poznawaniu tej starożytnej kultury. Jej dodatkowym atutem jest znakomite tłumaczenie wykonane przez polskiego badacza Macieja G. Witkowskiego.
Aż do czasu wyprawy Napoleona, który wraz z grupą uczonych wylądował w Egipcie i przebywał tam w latach 1798-1799, egipskie hieroglify stanowiły absolutną tajemnicę. Bez odczytania pisma, którym Egipcjanie zapisywali najważniejsze dla siebie wydarzenia, nie było możliwe poznanie ich religii, kultury i życia codziennego. Pojawienie się w Egipcie znacznej grupy badaczy i dokumentalistów stało się początkiem egiptologii jako nauki. Dzięki ich pracy, skopiowano wiele inskrypcji wyrytych w kamieniu oraz zapisanych na papirusach. Wiele z nich właśnie w tamtym czasie trafiło do europejskich kolekcji muzealnych. Jednym z odkrytych wówczas zabytków była bazaltowa płyta pokryta napisami czyli tzw. „kamień z Rosetty”. Jak się okazało jej treść była zapisana zarówno w niezrozumiałym jak dotąd języku egipskim jak i w znanym doskonale języku greckim. Dzięki tej płycie Jean Francois Champollion dokonał w 1822 niezwykłego odkrycia, które zmieniło historię egiptologii i przyczyniło się do zrozumienia starożytnych Egipcjan. Badacz ten rozszyfrował po raz pierwszy egipskie pismo i sprawił, że nieme dotąd inskrypcje i papirusy przemówiły.
Dziś wiemy oczywiście o Egipcie znacznie więcej niż w czasach Champolliona. Potrafimy wskazać czas i miejsce pojawienia się pierwszych śladów pisma egipskiego. Jego początki datujemy na około 3200 rok p.n.e. kiedy to zaczęły się pojawiać pierwsze, pojedyncze i niezbyt wyrafinowane znaki piktograficzne. Potrzeba zapisywania wydarzeń, obliczeń i informacji o charakterze propagandowym oraz potrzeba oznaczania własności i jurysdykcji spowodowała szybki rozwój pisma i metod jego zapisu. Wielu badaczy uważało, że Egipcjanie nie wymyślili pisma sami lecz przejęli je od ludów zamieszkujących Mezopotamię np. od Sumerów. Dziś wiemy, że pismo powstawało niezależnie od siebie w różnych rejonach ówczesnego świata ponieważ jego rozwój stymulowały potrzeby, związane głównie z ekonomią i władzą.
Egipskie hieroglify to stosunkowo niewielka publikacja, wydana w latach 90-tych XX wieku, której oś stanowią informacje na temat rodzajów pisma egipskiego oraz podstawowych zasad jego gramatyki i zapisu. Poczesne miejsce zajmuje w niej jednak także historia odczytania hieroglifów. Bardzo dobrym uzupełnieniem tej wiedzy jest ostatni rozdział, opowiadający o tzw. zapożyczeniach z pisma egipskiego, znanych z kilku późniejszych kultur. Niewiele bowiem osób zdaje sobie sprawę, że egipskie hieroglify wywarły duży wpływ na rozwój takich systemów zapisu jak tzw. pismo protosynajskie czy pismo meroickie. Natomiast współczesne badania egipskich zapisów są także możliwe dzięki powiązaniom pisma egipskiego i koptyjskiego, używanego dziś już tylko w trakcie religijnych obrzędów tej chrześcijańskiej wspólnoty.
Książka przeznaczona jest dla wszystkich, którym drogie są zagadki zaginionego świata starożytnych cywilizacji. Jest to pakiet podstawowej wiedzy, mogący stanowić dobre uzupełnienie szkolnej wiedzy o starożytności. Jej lektura pozwala zrozumieć jaką wagę miało odczytanie egipskiego pisma. Było ono otwarciem drzwi do nieznanego dotąd świata myśli, uczuć i wierzeń Egipcjan oraz zrozumienia minionej kultury, która wywarła tak duży wpływ na rozwój świata. Jak napisał polski papirolog i archeolog prof. Adam Łukaszewicz opisując moment odkrycia przez Champolliona prawideł egipskiego pisma „olśnienie, które na niego zstąpiło było dla niego tak silnym wstrząsem emocjonalnym, że przez pięć dni był nieprzytomny, w letargu (…)”. Człowiek, który odcyfrował dla nas egipskie hieroglify doskonale zdawał sobie sprawę czego dokonał…
