Paradoks. Dziewięć największych zagadek fizyki

Autor: Jim Al-Khalili

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Julia Szajkowska

  Tytuł oryginału: Paradox. The nine greatest enigmas in science
  Seria/cykl wydawniczy: Wiedza i Życie – Orbity Nauki
  Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
  Data wydania: 2014
  ISBN 978-83-7961-018-1

• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 248

Typowy paradoks to stwierdzenie prowadzące do wniosku sprzecznego z intuicją, bo kłócącego się ze zdrowym rozsądkiem, który jednak po dogłębnym przemyśleniu okazuje się prawdziwy. Można powiedzieć, że paradoksy tworzy zwodnicza logika.

fragment książki

Nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka wydano książkę o zjawiskach, które, na pierwszy rzut oka, zdają się fałszywe, zaprzeczające sobie – o paradoksach w fizyce. Profesor Jim Al-Khalili zabiera czytelników w podróż po gabinecie osobliwości naukowych, prostych zagadek logicznych oraz pozornie absurdalnych eksperymentów myślowych, dających początek całym dziedzinom wiedzy naukowej.

Aby wprowadzić nas w świat paradoksów, autor prezentuje we wstępie przykłady obrazujące na czym one polegają, a następnie przechodzi do dziewięciu wybranych problemów fizycznych. Każdy z nich zostaje szczegółowo opisany w kolejnych rozdziałach: autor rozbiera go na czynniki pierwsze i wyjaśnia, gdzie kryje się błąd w rozumowaniu oraz dlaczego dane spojrzenie na badane zagadnienie wcale nie kłóci się z logiką. Opisy tytułowych paradoksów są przeplatane wydarzeniami poprzedzającymi ich powstanie, będącymi tłem historycznym czy informacjami na temat odkrywców tych osobliwości.

Książka podzielona jest na jedenaście rozdziałów. W rozdziale pierwszym dowiadujemy się na przykładzie intrygujących zagadek o sposobie, w jaki odpowiednio sformułowany problem może zwodzić nasz tok myślenia. Dlaczego, aby mieć pięćdziesięcioprocentową szansę znalezienia w grupie ludzi pary urodzonej tego samego dnia w roku, wystarczy zaledwie 23 osób oraz jak zwiększyć szansę na wygranie nagrody w teleturnieju? W rozdziale drugim cofamy się do czasów starożytnej Grecji i na przykładach paradoksów Zenona z Elei czytamy o iluzji ruchu. Rozdział trzeci traktuje o paradoksie Olbersa i wyjaśnia proste z pozoru pytanie – dlaczego nocą jest ciemno? W rozdziale czwartym poznajemy demona Maxwella oraz dowiadujemy się, dlaczego nie można zbudować perpetuum mobile. W rozdziale piątym autor za pomocą tyczki w stodole opisuje względność ruchu oraz przedstawia, jak prędkość światła ma wpływ na rozmiary przedmiotów i samą przestrzeń. W rozdziale szóstym spotykamy bliźnięta oraz poznajemy sposób na podróż do przyszłości. Rozdział siódmy opisuje teoretyczne podróże w czasie oraz tłumaczy, dlaczego wehikuł czasu łamie I zasadę termodynamiki. W rozdziale ósmym wywołujemy demona Laplace’a,  czytamy o mechanizmie, który sprawia, że mamy wolną wolę i dowiadujemy się, do czego zdolny może być motyl. W rozdziale dziewiątym poznajemy Schrödingera oraz jego niezwykłego kota, który jest jednocześnie żywy i martwy. Ostatni paradoks traktuje o filozoficznym pytaniu Enrica Fermiego o istnienie cywilizacji pozaziemskich, powstaniu programu SETI oraz docieka o czynniki decydujące powstaniu życia na ziemi.

Jak pisze autor:

Wszystkie paradoksy wiążą się z pytaniami o naturę czasu i przestrzeni, o właściwości Wszechświata w wielkiej i małej skali. Są wśród nich zwiastuny teorii, które, choć początkowo brzmią fantastycznie, po poznaniu kryjących się za nimi idei stają się całkowicie zrozumiałe.

fragment książki

Jeżeli interesuje Cię fizyka, pytania, na które ta nauka udziela odpowiedzi oraz pytania, które zadaje, ta książka będzie dobrym wprowadzeniem. Nie jest to podręcznik, nie ma tu skomplikowanych wzorów ani fachowego żargonu zrozumiałego jedynie przez specjalistów, jak sam profesor żartobliwie komentuje określenie „kwantowego efektu Zenona”:

Każdy fizyk kwantowy z radością obwieści Ci, że zjawisko to daje się wyjaśnić „stałym kolapsem funkcji falowej do stanu początkowego przed rozpadem”, co jest całkowicie nieprzyswajalnym bełkotem branżowym, jakiego należy się spodziewać po tego rodzaju ludziach – coś o tym wiem, bo sam zaliczam się do tej grupy.

fragment książki

Książka znakomicie tłumaczy takie koncepcje jak mechanika kwantowa, teoria względności czy superpozycja stanów. Za pomocą prostego języka oraz ciekawych przykładów czytelnik otrzymuje wspaniały, podany w zajmującej formie opis jak działa Wszechświat.