Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny

Autor: Krzysztof Szymanek

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: –
  Tytuł oryginału: –
  Seria/cykl wydawniczy: –
  Wydawnictwo: PWN
  Data wydania: 2004
  ISBN 83-01-14289-8
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 386

Kompleksowe opracowanie problemów argumentacji z punktu widzenia logiki, retoryki, językoznawstwa i psychologii. Niezbędny dla studentów, wykładowców, nauczycieli logiki i retoryki.
Wydawnictwo Naukowe PWN, http://www.pwn.pl/

Słowniki terminologiczne raczej nie należą do tego rodzaju lektur, z którymi obcuje się od pierwszej do ostatniej strony, śledząc z zapartym tchem treść kolejnych akapitów. Wertowane są przede wszystkim w sytuacjach, w których potrzeba fachowego objaśnienia określonego terminu wygrywa z pokusą wizyty u wujka Google. Czytane wyrywkowo, odstawiane na półkę, by po jakimś czasie ponownie okazać się cenną i przydatną pozycją domowej biblioteczki. Ich kariera nie należy może do oszałamiających, ale ciężko wyobrazić sobie życie ucznia, studenta czy naukowca bez takich publikacji.

Na tle przeciętnego słownika terminologicznego lektura Sztuki argumentacji wypada jednak bardzo interesująco. Niewątpliwa w tym zasługa Autora, który w przystępny sposób rozjaśnia czytelnikowi meandry skomplikowanych nieraz kwestii z zakresu logiki czy psychologii społecznej. Bywają słowniki, w których roi się od trudnej, fachowej terminologii. Czasem trzeba sięgać po pomoc do dwóch albo trzech podobnych publikacji, by zrozumieć, co mógł mieć na myśli autor interesującego nas opracowania. Omawiana tu pozycja na szczęście nie grzeszy słownym rozpasaniem, dzięki czemu ignotum per ignotum pozostaje wyrażeniem, którego znaczenia nie doświadczamy na własnej skórze. Blisko 700 haseł z zakresu teorii argumentacji podanych zostało jak na tacy. Prosto, zwięźle, klarownie, a przy tym – jak na słownik – wyczerpująco. Nic, tylko się częstować.

Sztuka argumentacji mieści się w obrębie prac z zakresu tzw. logiki nieformalnej (informal logic). Badania w tym nurcie prowadzone są już od kilku dekad, ciesząc się coraz większym uznaniem wśród psychologów, socjologów, filozofów, ale także prawników czy dziennikarzy. Specjalistów z dziedziny teorii argumentacji interesuje przede wszystkim praktyczna użyteczność narzędzi logiki, przejawiająca się m.in. w analizie nieformalnych błędów rozumowań i argumentów. Gdy w formalno-logicznej poprawności chodzi o formę zdań niezależnie od ich treści (np. wniosek wynika logicznie z przesłanek, choć pozostaje co do treści fałszywy), to w logice nieformalnej kluczowa jest także ocena zdań – składających się na przesłanki i wnioski argumentów – pod względem ich treści. Z tego względu logika nieformalna zakotwicza się w obszarach bliższych doświadczeniom potocznych rozmów, debat naukowych czy dyskusji światopoglądowych.

Argumentacja towarzyszy nam każdego dnia. Otwieram gazetę i zapoznaję się tekstem dziennikarza, który argumentuje przeciwko podwyżce cen produktów spożywczych. Wychodzę z domu i słyszę dyskusję, w której padają argumenty za i przeciw karze śmierci. Argumenty, wszędzie argumenty! Padają w salach uniwersytetów, przy stołach operacyjnych, a nawet w pubach, gdzie roztrząsa się kwestie typu „które piwo smaczniejsze” i „dlaczego Lewandowski jest lepszy od Milika”. Do przykładów z życia codziennego nawiązuje także Sztuka argumentacji. W książce sporo miejsca przeznaczono dla przedstawienia różnych sposobów argumentacji, zaopatrzonych nierzadko w schematy argumentacyjne. Przy omawianiu wielu haseł posłużono się przykładami rozumowań, wziętymi wprost z reklam, prasy, telewizji, procesów sądowych czy literatury. Autor zadbał także o odpowiednie zaplecze terminologiczne z zakresu logiki formalnej, omawiając wybrane zagadnienia, wchodzące w obręb klasycznego rachunku zdań (np. objaśnienie metody zero-jedynkowej wraz z praktycznym jej zastosowaniem, wynikanie logiczne, wnioskowania), rachunku predykatów czy sylogistyki. Poruszone zostały także niektóre zagadnienia ogólnej metodologii nauk (definicje, logika pytań). To jednak nie wszystko. Teoria i praktyka argumentacji wymagają często podejścia interdyscyplinarnego, stąd też w słowniku nie mogło zabraknąć omówienia zasad erystyki, perswazji, a także elementów psychologii komunikacji – przedstawione zostały np. takie mechanizmy psychologiczne jak dysonans poznawczy, efekt „aureoli”, mechanizmy niedostępności, autorytetu itd.

Do Sztuki argumentacji warto zaglądać częściej niż tylko „od święta”. Głównymi atutami za tym przemawiającymi są przede wszystkim bogactwo treści oraz przystępna forma. Ogromną zaletą jest również indeks terminów oraz bogata bibliografia, uwzględniająca pozycje dostępne w j. polskim. Dodam jeszcze, iż cennym dopełnieniem dla tej publikacji jest książka Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów – zbiór ćwiczeń, a zarazem podręcznik uzupełniający do nauki analizowania argumentów.