Zło. Jak powstaje w nas

Autor: Julia Shaw

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Anna Cichowicz
  Tytuł oryginału: Making Evil: The Science Behind Humanity’s Dark Side
  Wydawnictwo: Amber
  Data wydania: 2019
  ISBN: 9788324170999
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 304

Mroczna strona człowieczeństwa w świetle najnowszych badań naukowych.

Najnowsza wzbudzająca silne emocje i dyskusje książka autorki międzynarodowego przełomowego bestsellera w 20 krajach – Oszustwa pamięci, uhonorowanego nagrodą Mądra Książka Roku 2018.

W swoim arcydziele ZŁO –JAK POWSTAJE W NAS Julia Shaw genialnie naświetla panoramę mrocznej strony człowieczeństwa. Naukowe podstawy analizowania umysłów sadystów, zbrodniarzy winnych ludobójstwa i odrażających dziwolągów, a także nowa rola technologii w promowaniu zła –są zaprezentowane w totalnie porywający sposób…
PHILIP ZIMBARDO

Dr JULIA SHAW – światowej sławy psycholog sądowy i ekspertka kryminologii – twierdzi, że zło jest zawsze subiektywne. Zastrzega, żeby nie spodziewać się opisów głośnych spraw ani słynnych przestępców. To jest książka o każdym z nas, ma pomóc nam zrozumieć własne myśli i skłonności. Zrozumienie, że wszyscy jesteśmy zdolni do wyrządzania krzywd i szkód, powinno sprawić, że będziemy bardziej ostrożni i uważni.

Julia Shaw odważnie stara się znaleźć odpowiedzi na pytania, które dla wielu wydają się same w sobie kontrowersyjne: dlaczego tak bardzo fascynuje nas zło? Czy dlatego, że rodzimy się z potencjałem do jego czynienia? Czy może kultura, nasz najbliższy świat jest w stanie zamienić nas w potwory? Książka to wyważone, naukowe rozważania, gdzie w człowieku zło można odnaleźć, co o morderczych impulsach, agresji oraz oszustwie ma do powiedzenia współczesna psychologia. I jak zawsze, Julia Shaw robi to z charakterystyczną dla siebie lekkością, ze zdolnością mówienia o rzeczach trudnych językiem przystępnym oraz erudycją.
MĄDRE KSIĄŻKI

Zanim podejdziemy do zła od strony naukowej, pozwól mi wytłumaczyć, kim jestem i dlaczego możesz zaufać, że przeprowadzę cię przez twoje koszmary. Przychodzę stamtąd, gdzie ludzie polują na bestie. Gdzie funkcjonariusze policji, prokuratorzy i opinia publiczna jak jeden mąż chwytają za widły i ruszają tropić morderców i gwałcicieli. (…) Problem w tym, że czasami te bestie tak naprawdę wcale nie istnieją.

Jako psycholog sądowy specjalizujący się w fałszywych wspomnieniach, stale mam do czynienia ze sprawami, w których ludzie szukają sprawcy zła,
mimo że w rzeczywistości żadne przestępstwo nie miało miejsca – mówi doktor JULIA SHAW, jedna niewielu na świecie ekspertów prowadzących
badania nad skomplikowanym zjawiskiem fałszywych wspomnień – błędów pamięciowych związanych ze zdarzeniami osobistymi o silnym
ładunku emocjonalnym. Doradza brytyjskiej policji w sprawach przemocy seksualnej i fizycznej, opierając się na przypadkach historycznych. Jest
biegłą sądową powoływaną zwłaszcza do spraw, w których zarzuty dotyczą zdarzeń sprzed kilkunastu lub kilkudziesięciu lat.

Doktor Julia Shaw pracuje naukowo na Wydziale Psychologii University College w Londynie i wykłada kryminologię w London South Bank University.

WydawnictwoAmber, http://www.wydawnictwoamber.pl/kategorie/psychologia/zlo-jak-powstaje-w-nas,p582922

Julia Shaw to psycholożka i pisarka popularno-naukowa o niemiecko-kanadyjskich korzeniach, która specjalizuje się w mechanizmach pamięci, ze szczególnym uwzględnieniem fałszywych wspomnień (jej Oszustwa Pamięci zdobyły tytuł Mądrej Książki Roku 2018). Zdobyła tytuł licencjata z psychologii na Uniwersytecie Simona Frasera, ukończyła studia magisterskie z psychologii i prawa na Maastricht University w Holandii. Po powrocie do Kanady uzyskała stopień doktora na University of British Columbia.

Shaw swoją dywagację zaczyna od przywołania postaci Adolfa Hitlera jako uniwersalnego symbolu zła i stawia pytanie, dlaczego on stał się zły. Wielu psychologów źródeł poszukuje w przeszłości. W jego dzieciństwie nie było jednak żadnej traumy, nie znęcał się nad zwierzętami. Jest jednak odpowiedzialny za śmierć milionów ludzi. Inni natomiast, jak Charles Manson lub Josef Stalin, wydają się doskonale wpasowywać do tej formy.

Czym jest zło? Czy istnieje definicja, którą można zastosować? Shaw ma tendencje do cytowania Nietzschego; wyjątków, które sugerują, że odpowiedź brzmi: „nie”. Na poparcie tej tezy przywołuje słynny eksperyment z wózkiem, który ma dowodzić plastyczności tego pojęcia i łatwości w przesuwaniu jego granic. Bardzo ciekawe jest pytanie, które stawia również w jednym z pierwszych rozdziałów książki – czy ktoś, kto zabił zasługuje na miano „mordercy” przez całe życie? Czy osoba ta całe życie jest mordercą, czy tylko w tamtym momencie? Osoba, która jest seryjnym mordercą? A osoba, która przyczyniła się do śmierci ale nieumyślnie?

Pojęcie zła i jego zawartość semiotyczna zmieniało się z czasem. Homoseksualizm uważano za przestępstwo lub chorobę psychiczną. Było karane śmiercią (zdaje się, ze w niektórych krajach nadal jest). Inne wciąż pozostają tabu. Shaw wymienia przy tym listę zjawisk, które w różnych stronach świata uznawane są za tabu albo zło. Lista ta jest taka, że nie każdy z nas zatrzyma się w tym samym momencie. Zachowania czy też idee, które uważamy za złe są zróżnicowane w zależności od szerokości geograficznej i kręgu kulturowego. Co jest oczywiście truizmem. Zgodnie z tym, co powiedział cytowany przez Shaw Nietzsche: „Nie ma czegoś takiego jak zjawiska moralne, a jedynie moralna interpretacja zjawisk”. Jestem niemal pewny, że w oryginale dr Shaw używa słów „bad” i „evil” dla wyjaśnienia swoich dywagacji. W języku polskim niestety nie mamy takich prostych terminów na odróżnienie tych pojęć, tak doskonale oddzielonych w angielskim. Zło („evil”) umieszczamy na krańcu pewnego umownego spektrum moralności. Jak daleko jednak zbliża się do centrum? Shaw podaje przykłady mające pokazać, że istnieje duża szara strefa między dobrem i złem. Ale nie u każdego ta strefa jest tak samo rozległa. Wszyscy zgadzamy się, że istnieje zło, ale to, co jest złem, różni się między ludźmi.

Brzmi to wszystko ciekawie. Podstawowym problemem tej książki jest jednak to, że pojęcie „zła” jest tak szerokie i subiektywne (co jest „evil”, a co jedynie „bad”?), że dr Shaw porusza się po zaledwie powierzchni wielu zagadnień zamiast dotknąć głębi; mówi o koncepcji „zła” w kontekście władzy, seksualności, morderstwa, nazistów, kultury gwałtu, terroryzmu, pedofilii, niewolnictwa i sama przyznaje, że ta eksploracja jest oparta na jej subiektywnych zainteresowaniach dotyczących pojęcia „zła”. Ta książka nie mówi o ciemnej stronie człowieka z perspektywy nauki, jak sugeruje okładka. Jeżeli czytelnik jest zainteresowany o tym, jak chemia mózgu wpływa na skłonność do zła, jak ma się do zagadnienia odwieczny dylemat, co jest ważniejsze – natura czy kultura, tego się tutaj raczej nie dowie. Jeżeli czytelnik spodziewał się syntetycznej pracy podpartej dowodami naukowymi, będzie zawiedziony. Książka o wiele bardziej przypomina rozbudowany esej niż pracę (popularno)naukową. Doktor Shaw w swojej książce przywołała niewiele badań naukowych. Jeśli jakieś są to raczej te najbardziej znane i wielokrotnie analizowane, jak eksperyment Milgrama, Stanfordzki eksperyment więzienny. I nawet te nie do końca adresują nakreślony przez nią problem.

Na okładce jest napisane: „Mroczna strona człowieczeństwa w świetle najnowszych badań naukowych”, ale tak naprawdę nie o tym jest ta książka. Znajdziemy w niej co prawda trochę nauki ale uczciwie należałoby napisać: „Dlaczego według dr Julii Shaw nie istnieje zło obiektywne”. Jeśli zatem szukasz książki, która rozważa istotę zła w perspektywie psychologii, neurologii i biochemii, to nie jest ta książka. Nie twierdzę, że książka jest zła (w znaczeniu „bad” a nie „evil”), ponieważ dr Shaw dobrze opowiada i prowadzi spójną narrację, a zawsze warto zderzyć własne myśli z myślami innej osoby, szczególnie kiedy ma ona coś ciekawego do powiedzenia na pasjonujący temat. Nie jest to jednak książka, której można się spodziewać, oceniając ją po okładce.