Mitologia Słowian

Autor: Aleksander Gieysztor

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Konsultacja naukowa: K. Modzelewski, L.P. Słupecki, A. Pieniądz
  Wydawnictwo: Artystyczne i Filmowe/Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
  Seria/cykl wydawniczy: Mitologie świata / communicare
  Data wydania: 2022
  ISBN: 978-83-235-0234-0
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Format: 135 x 205 mm
  Liczba stron: 407

Książka przybliża mitologię Słowian, rozumianą jako system alegorii, symboli, personifikacji, wyrażających stosunek człowieka do świata. Od ponad 20 lat służy jako pomoc dydaktyczna na wielu kierunkach uniwersyteckich.od wydawcy

Omówienie:

W ostatnim czasie prace dotyczące mitologii i religii Słowian stały się niezwykle modne. Pojawiło się ich na rynku wielkie mnóstwo, w tym nawet jedna cała seria (wydawnictwa Replika), która wciąż jest kontynuowana. Jak się można domyślać takie książki są bardzo różne. Znajdziemy wśród nich pozycje znakomite, dobre, klasyczne choć już w różnym stopniu zdezaktualizowane, ale i takie które w ogóle nie powinny się ukazać (albo znaleźć czytelników). W związku z tym postanowiłem podjąć, pomimo, że jestem w zasadzie czytelnikiem „naiwnym” trud ich porównania i przynajmniej wstępnej oceny.

Wypada zacząć od klasyki polskich prac o mitologii i religijności Słowian jaką jest książka Aleksandra Gieysztora. Praca ta ma już ponad 40 lat (sic!), ale wciąż jest warta przeczytania, o czym również świadczy jej wznowienie. Ogromną zaletą książki jest warsztat naukowy autora, który pomimo spopularyzowanej formy narracyjnej jest bardzo mocno widoczny.

Praca wprowadza nas w życie duchowe Słowian, wykorzystując do tego narzędzia tzw. religioznawstwa porównawczego. Gieysztor na bazie dostępnych mu danych (językoznawczych, etnograficznych, archeologicznych) osadził słowiańską mitologię i teologię w kontekście indoeuropejskim. Ponieważ część wyrażonych przez niego poglądów jest dość zdecydowana (a może nawet kontrowersyjna) praca była i dalej może być przedmiotem naukowej dyskusji. Dano temu wyraz, wznawiając ostatnio wydanie tego tytułu po kilkudziesięciu latach. Nowemu wydaniu towarzyszą znakomite wstęp (autorstwa A. Pieniądz i K. Modzelewskiego) i posłowie (autorstwa L.P. Słupeckiego), które też koniecznie trzeba przeczytać. Dlatego polecałbym raczej sięgnięcie po to nowsze wydanie, aby zyskać również te komentarze. Nowe wydanie jest poza tym wzbogacone o elementy z różnych względów pominięte przez Gieysztora w edycji z roku 1982.

„Mitologia Słowian” to praca miejscami trudna, bo bardzo mocno osadzona w antropologii kultury i językoznawstwie. Należy też nadmienić i o tym pamiętać, że ponieważ upłynęło sporo czasu od jej napisania, archeologiczna baza źródłowa jest już dziś zupełnie odmienna. W innych omówieniach skierujemy zatem naszą uwagę na bardziej aktualne i świetne pod tym względem pozycje.

Pomimo upływu lat od pierwszego wydania, uważam, że warto podjąć wysiłek przeczytania tej książki (może nawet jako pierwszej) i jej dobrego zrozumienia. Będzie ona dla nas bowiem znakomitym punktem wyjścia do innych lektur, a także solidną podstawą do uporządkowania własnego myślenia o mitologii naszych przodków.