Duchowość chrześcijańska tom I i tom II

Redakcja t.1: John Meyendorff, Bernard McGinn, Jean Leclercq
Redakcja t.2: John Meyendorff, Bernard McGinn, Jill Raitt

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Piotr Blumczyński, Sławomir Patlewicz,
  Konsultacja naukowa: Jan Machniak, Bogdan Częsz, Piotr Jaskóła
  Tytuł oryginału: Christian Spirituality. Vol. 1 – Origins to the Twelfth Century; Vol. 2 – High Middle Ages and Reformation
  Seria/cykl wydawniczy: MYSTERION
  Data wydania: 2010; 2011
  ISBN tom 1: 978-83-233-2979-4
  ISBN tom 2: 978-83-233-3181-0
• Liczba stron tom 1: 518
  Liczba stron tom 1: 494
  Format: B5

Tom I

Znakomite omówienie najważniejszych elementów oraz pojęć chrześcijańskiej duchowości w opisywanym okresie (…). Doskonała lektura wstępna dla każdego, kto interesuje się tą problematyką. – Choice

Tom przedstawia duchowość chrześcijańską w aspekcie historycznym i tematycznym od pierwszych wieków chrześcijaństwa, przez czasy ojców Kościoła, po wczesne średniowiecze. Poszczególne rozdziały zostały opracowane przez wybitnych znawców problematyki. (…) Cennym walorem niniejszego opracowania jest przedstawienie zagadnień związanych z duchowością rozwijającą się na podstawie osobowej relacji z Osobami Trójcy Świętej: chrystocentryzmu, tajemnicy Trójcy Świętej, personalizmu chrześcijańskiego, duchowości ikony, dziewictwa i jego realizacji w życiu zakonnym, życia duchowego świeckich w średniowieczu. W ten sposób zostały wydobyte najistotniejsze cechy duchowości chrześcijańskiej, wyróżniające tę duchowość spośród innych tradycji. – Z recenzji ks. dr. hab. Jana Machniaka, prof. Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

Walorem książki jest również jej wymiar ekumeniczny. Zaprezentowane w niej zostały różne tradycje duchowości: prawosławna, katolicka i protestancka. Czytelnik uzyskuje w ten sposób nie tylko w miarę pełny obraz duchowości chrześcijańskiej, lecz także może znaleźć elementy, które służą wzajemnemu ubogaceniu poszczególnych tradycji. (…) Niewątpliwą zasługą tej publikacji jest również odrzucenie negatywnych konotacji pojęcia »duchowość«, jakim ulega często współczesny człowiek. Duchowość chrześcijańska ukazana została nie jako pesymistyczna i antymaterialna wizja świata, lecz jako teocentryczna koncepcja obecności człowieka w świecie materialnym, gdzie także ciało powołane jest do komunii z Bogiem. – Z recenzji ks. prof. dr. hab. Bogdana Częsza
 
Tom II
Praca daje bardzo obszerny i w miarę pełny obraz duchowości chrześcijańskiej w aspekcie szkół duchowości, ruchów jakie pojawiły się w średniowieczu i w czasie reformacji, jak również pewnych zjawisk kulturowych jak humanizm, duchowość pasyjna, devotio moderna, liturgia i Eucharystia, wizja Kościoła. (…) Opracowanie może być wykorzystane nie tylko w studiach z historii duchowości, ale również historii kultury, historii myśli europejskiej, politologii, ekumenizmu. – Z recenzji ks. dr. hab. Jana Machniaka, prof. Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

O wyjątkowej naukowej wartości dzieła świadczy już sam fakt doboru autorów, którzy opracowali poszczególne tematy tej pracy zbiorowej. Są tam nazwiska 25 znanych w świecie historyków idei i kultury, historyków Kościołów i ekumenizmu, teologów systematycznych, porównawczych i znawców szeroko rozumianej ideologii duchowości. Dobór autorów nie został ograniczony konfesyjnie – są tam wybitni znawcy (John Meyendorff), luteranizmu (Mark Lienehard), teologii reformowanej (Fritz Büsse, William Bouwsman), anglikańskiej (Bernard McGinn), a także teologii katolickiej (Keith J. Egan. James D. Tracy). – Z recenzji ks. prof. dr. hab. Piotra Jaskóły

Jedna z najlepszych pozycji tego rodzaju, jakie kiedykolwiek ukazały się drukiem – z pewnością stanie się wkrótce podstawowym źródłem dla historyków religii. – New Oxford Review

W książce tej wybitne analizy naukowe łączą się z pozbawionym uprzedzeń przeglądem chrześcijańskiego życia duchowego w latach 1150–1600 (…). Dzięki skupieniu na duchowości, zamiast na doktrynie, studium to poszerza zakres badań religioznawczych, które obejmują perspektywę popularną i akademicką, obrzędową i pojęciową, żeńską i męską. Stajemy wobec wyzwania, by na nowo przemyśleć swoje stanowisko w obrębie niezwykle bogatej, lecz zarazem wspólnej tradycji. – Theological Studies
od wydawnictwa

Obie omawiane książki są zbiorami tekstów różnych autorów, dzięki czemu tworzą wielobarwny nurt faktów i opinii, prowadzony precyzyjnie, a także subtelnie. Każde z przedstawianych zagadnień opisane jest nieco inaczej, z innej perspektywy, z inną wrażliwością, a ponieważ na dodatek część tematów z siebie wynika, lub nawzajem się pokrywam, otrzymujemy nad wyraz „plastyczny” obraz chrześcijańskiej duchowości. Zgodnie z zapowiedzią redaktorów teksty są dla „zwykłego” czytelnika przystępne i zrozumiałe. Jest oczywiste, że niektóre wydadzą się ciekawsze, inne bardziej monotonne, lecz z pewnością w sumie dadzą klarowny wykład.

Część rozdziałów ma nachylenie wyraźnie historyczne lub ich twórcy przedstawiają życiorysy postaci istotnych dla religii chrześcijańskiej. Te fragmenty nie zaspokajają wprost czytelniczego głodu poznania duchowości i myśli średniowiecza, zapewne służą jednak nakreśleniu tła, na którym się one kształtowały. Należy bowiem przyznać, że poznanie chronologii wydarzeń i ich interpretacji jest nie mniej ważne niż wgłębianie się we wrażliwość i sposób widzenia świata naszych antenatów. Oczywiście zarówno teologia, jak i omówienia, wyjaśnienie kontekstów oraz fundamentalnych sensów tekstów religijnych także są mocno obecne na kartach obu tomów. Dzięki takiej konstrukcji prezentowanej antologii mamy szansę poznać nie tylko kanon literatury chrześcijańskiej, ale także jej kontekst, przyczyny, dla których pewne problemy podejmowano, motywacje i intencje autorów. Jak pisze L. Valla „aby zrozumieć tekst, trzeba zrozumieć kulturę” (s. 246).

Lektura omawianych prac może mieć nie tylko ważny walor poznawczy. Stanowi ona również materiał niezwykle inspirujący do rozważań i przemyśleń dla świadomego uczestnika naszego kręgu kulturowego. Można zatem nie tylko poszerzyć zasób swojej wiedzy teologiczno-historycznej i zaspokoić poznawczy głód, lecz również zaczerpnąć z tych tekstów ziarno do naszego rozwoju duchowego. Zaskakujące jak bogata jest nasza tradycja duchowości, ile jest w niej ścieżek i ile jest w niej do odkrycia.

Wśród twórców tych pasjonujących lektur stoją: S.M. Schneiders – profesorka teologii Nowego Testamentu i duchowości Kolegium Jezuickiego, J.D. Zizioulas – profesor dogmatyki i metropolita Pergamonu, R.M. Grant – profesor Nowego Testamentu i wczesnego chrześcijaństwa, Ch. Kannengiesser – profesor teologii Instytutu Katolickiego i Uniwersytety Notre Dame w Paryżu, J. Gribomont – benedyktyn z Clervaux, autorytet w dziedzinie tradycji monastycznych, J. Leclercq – benedyktyn, psycholog, profesor życia monastycznego, P. Rorem – pastor luterański, profesor teologii z Princeton, R.C. Bondi – pierwsza tytularna profesorka historii kościoła i duchowości na Emory University, P. Riché – profesor mediewistyki, K.F. Morrison – profesor historii, B. McGinn – profesor teologii, znawca mistycyzmu, B. Ward – Siostra Miłości Bożej, teolożka, znawczyni Ojców Pustyni, B. Pennington – trapista, teolog, przewodnik duchowy, G.A. Zinn – profesor religioznawstwa, J. Meyendorff – teolog prawosławny, nauczyciel, T. Hopko – teolog prawosławny, emerytowany dziekan Seminarium Św. Vladimira, M.T. Clack – sercanka, profesorka teologii, L. Thunberg – autor zajmujący się duchowością kościoła szwedzkiego, J. Patout Burns – profesor teologii, P.M. Gy – dyrektor katedry liturgii Instytutu Katolickiego w Paryżu, L. Uspenskij – znawca i teolog ikon, K. Ware –  biskup Dioklei, wykładowca nauk o prawosławiu w Oxford Uniwersity, P. Brown – profesor historii w Princeton, D. Corcoran – benedyktynka, teolożka, kierowniczka duchowa, J. Fontaine – profesor latynistyki na Sorbonie … oraz ponad 20 kolejnych autorów, profesorów historii, teologii, biblistyki wszystkich głównych denominacji chrześcijańskich.

Widząc, jak ciekawa była treść omawianych dwóch tomów, należy liczyć, że Wydawnictwo zdecyduje się na kontynuację tej edycji. Jest to bowiem jedynie część większej serii, która obejmuje także trzeci tom dotyczący duchowości chrześcijańskiej (postreformacja i nowożytność), a ponadto szereg prac dotyczących duchowości innych religii i ludów (World Spirituality).

Na koniec z zażenowaniem trzeba przypomnieć, że przez długi czas, wątpliwej jakości „znakiem rozpoznawczym” Wydawnictwa UJ był niski poziom edytorski. Omówione powyżej książki wpisują się niestety w ten szereg. Niechlujność korekty można dostrzec na stronach: 34, 36, 37, 155, 173, 214, 272, 274, 287, 352, 357 (tom 1); XII, 44, 91, 94, 105, 229, 230, 244, 278, 474 (tom 2). To nie tylko drobniejsze wpadki, ale na przykład pomylenie nadtytułów rozdziału 18 w tomie 2 (s. 423 i n.). Ewidentne, zacierające sens oryginalnych artykułów błędy stylistyczne i gramatyczne wystąpiły w tomie 1 na stronach: 88, 90, 99, 101, 115, 300, 364, 375, 380, 394, 396, 410, 411, 451. Tak duża ilość błędów jest kompromitująca dla wydawnictwa uniwersyteckiego. Dziwi to, tym bardziej że nie dość, iż nad tłumaczeniem pracowały dwie osoby, to na dodatek książka miała „adiustatora językowo-stylistycznego” oraz trzy korektorki (nie licząc redaktorów). Na koniec można zauważyć, że klejenie tak grubych książek nie poprawia ich estetyki, trwałości ani wygody korzystania. Poziom edytorski wpływa zatem negatywnie na radość z odbioru niewątpliwie wartościowych treści merytorycznych.