Autor: Piotr Socha
-
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dwie Siostry
Data wydania: 2015
ISBN: 978-83-63696-55-9
-
Wydanie: papierowe
Oprawa: twarda
Liczba stron: 80
Daj się zaprosić do magicznego królestwa pszczół. Przyjrzyj się z bliska, jak są zbudowane, zajrzyj do ich domu, poznaj ich zwyczaje. Zobacz, jak tańczą, i dowiedz się, kiedy i po co to robią. Sprawdź, skąd wiadomo, że żyły już w czasach dinozaurów, i dlaczego znalazły się na płaszczu Napoleona. Popracuj z pszczelarzem, przejedź się ciężarówką wiozącą ule do sadu migdałowego, posmakuj różnych rodzajów miodu. Tylko uważaj: nie daj się użądlić!
Na książkę składa się ponad 30 rozkładówek w dużym formacie, z których każda to misternie skomponowana plansza. Kolorowe ilustracje są pełne szczegółów, a krótki przystępny tekst nie tylko objaśnia to, co się na nich znajduje, ale też zawiera wiele dodatkowych informacji i ciekawostek. z opisu wydawnictwa
Książka popularnonaukowa? Książka obrazkowa? A może jedno i drugie? Tak! „Pszczoły” Piotra Sochy idealnie wpisują się w raczkujący na razie, ale wyraźnie już dostrzegalny trend edycji wysmakowanych, artystycznie dopracowanych książek popularnonaukowych dla dzieci (lub jak kto woli „edukacyjnych”, bo takie właśnie określenie tego typu dzieł jest coraz częściej spotykane w fachowej literaturze przedmiotu i do takiej właśnie kategorii przypisał tę książkę w swoim katalogu wydawca).
Obok „Pszczół” nie sposób przejść obojętnie. Na pierwszy rzut oka zainteresowanie wzbudzają ogromny format książki (wysokość grzbietu 38 cm) i rewelacyjne ilustracje. Na poły realistyczne i groteskowe rysunki umieszczone na imponujących rozmiarów rozkładówkach mają magiczną moc przyciągania uwagi czytelnika, większą od najlepszych, profesjonalnych fotografii. Nic dziwnego – Piort Socha jest doskonałym ilustratorem, kontynuatorem najlepszych tradycji Polskiej Szkoły Ilustracji i uczniem mistrza Janusza Stannego. Poza tym, jak się okazuje, jest też spostrzegawczym i bacznym obserwatorem przyrody.
Temat książki – tytułowe pszczoły ukazany został wielopłaszczyznowo: począwszy od ewolucji pszczół i ich biologii, poprzez dzieje kontaktów i stosunek człowieka do tych pożytecznych owadów, skończywszy na zagadnieniach bartnictwa i pszczelarstwa. Z całości wyłania się pozytywny obraz pszczoły – sympatycznego, inteligentnego żyjątka i wielkiego sprzymierzeńca człowieka. Odbiorcą dzieła według Wydawcy jest dziecko w wieku powyżej sześciu lat, ale lektura Pszczół dostarcza tylu informacji i wrażeń estetycznych, że nie będą nią zawiedzeni również dorośli.
Ze strony tytułowej wynika, że „Pszczoły” są autorskim projektem Piotra Sochy, którego w opracowaniu teksu wsparł biolog Wojciech Grajkowski, m.in. współautor podręcznika do nauczania przyrody w szkole podstawowej. Nawiasem mówiąc, nieco inny podział odpowiedzialności – odrębnie za ilustracje i opracowanie tekstu – zamieścił na stronie internetowej Wydawca. Zadbano w tym dziele również o fachową konsultację merytoryczną (którą zapewnił Kamil Baj, twórca serwisu Pszczelarium; za pomoc w przygotowaniu książki Autor podziękował ponadto wybitnemu badaczowi pszczół, profesorowi Jerzemu Woyke i Dorocie Woyke-Polec z wydawnictwa Granna), co w książkach dla najmłodszych jest naprawdę rzadkie, a więc godne pochwały. Tym bardziej, że tekst zawiera olbrzymią porcję specjalistycznych informacji, których jakości merytorycznej przeciętny czytelnik (nie tylko dziecko!) absolutnie nie jest w stanie ocenić.
Zakładam zatem, że w „Pszczołach” nie ma błędów merytorycznych, mam natomiast drobne uwagi do kolejności pojawiania się i doboru niektórych informacji. Przykładowo na stronie drugiej pojawił się termin „truteń”, a jego wyjaśnienie (bardzo zresztą udane) umieszczono dopiero dwie strony dalej. Właściwą percepcję dzieła utrudniają też niektóre terminy wprowadzone do tekstu w ogóle bez objaśnienia (np. żuwaczki, kopulacja). Przyznaję jednak, że nie są to potknięcia dużej skali i występują dość rzadko. Przydałby się w tej sytuacji indeks lub słowniczek, ale w dziełach przeznaczonych dla tak małych czytelników to jednak nieczęsta praktyka.
Dużo większe zastrzeżenia budzi język wypowiedzi. Tekst czyta się na ogół gładko i potoczyście i jest to jego wielka zaleta. Styl wypowiedzi jest lekki i dowcipny; całość okraszona została ponadto licznymi anegdotami i ciekawostkami. Niestety, znalazło się tu sporo językowych wpadek: przede wszystkim stylistycznych niezręczności, a nawet kilka różnego rodzaju błędów. Poprawić należałoby przykładowo zdania: „Pszczoła dobrze rozróżnia kolory, choć nieco inne niż człowiek” lub „Oprócz dręczenia krokodyli miód służył do produkcji kosmetyków” (podkreślenie A.W). Zmieniłabym również tytuł tablicy XI, bo chodzi tu przecież nie o „pierwsze ślady”, ale o ślady pierwszych kontaktów człowieka z pszczołami. Niektóre fragmenty trzeba by było przeformułować w całości. Nie do końca zrozumiały jest np. akapit o pszczołach-zwiadowczyniach. Po jego lekturze mam wątpliwości, czy pszczoły-zwiadowczynie to przypadkowe pszczoły-zbieraczki, które odkryły źródło nowego pokarmu, czy może specjalna jednostka wytypowana tylko do tego zadania? Zmieniłabym również fragment pod tablicą I, a dokładnie akapit o „nie-przodkach” pszczół. I wreszcie, w kilku miejscach tekstu błędnie użyto skrótu – tab., który oznacza tabelę, a nie jak chciał autor tablicę (czyli „planszę z rysunkami”).
Powyższe uwagi nie zmieniają oczywiście mojej pozytywnej, a nawet wysokiej oceny omawianej książki. Dzieło zachwyca: rozmachem, pomysłem i sposobem jego realizacji, bogactwem informacji podanych w ciekawej formie. Szkoda, że znalazło się w nim tych kilka błędów, które z łatwością można było wyeliminować jeszcze na etapie korekty.
