Psi geniusz. Dlaczego psy są mądrzejsze niż nam się wydaje?

Autor: Brian Hare, Vanessa Woods

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Zuzanna Lamża
  Tytuł oryginału: The Genius of Dogs: How Dogs Are Smarter Than You Think
  Wydawnictwo: Copernicus Center Press
  Data wydania: 2019
  ISBN: 978-83-7886-415-8
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 418

Czy rzeczywiście nasze psy upodabniają się do nas, a my do nich? Kto kogo udomawia? Czy naprawdę wiemy, gdzie kryje się sekret psiej inteligencji?

Miłośnicy psów mogliby bez końca rozprawiać o tym, jak sprytni są ich podopieczni, jak wiele rozumieją i jak dalece są im oddani. Autorzy Psiego geniuszu, Brian Hare i Vanessa Woods, nie są pod tym względem wyjątkami, jednak w odróżnieniu od większości wielbicieli czworonogów mają możliwość przekucia własnych obserwacji w twardą naukę.

Brian Hare i Vanessa  Woods przedstawiają przełomowe odkrycia z Duke Canine Cognition Center i innych ośrodków badawczych na całym świecie, pozwalające nam lepiej zrozumieć, w jaki sposób psy myślą. Dzięki nim możemy raz na zawsze rozstrzygnąć, która rasa jest najinteligentniejsza, czy rzeczywiście należy obawiać się pitbuli oraz, czy prawdą jest, że „udomowiony” oznacza „głupszy”.
Jesteś przekonany, że wiesz, co twój pies chce ci powiedzieć? Dzięki tej książce przekonasz się, czy masz rację.Copernicus Center Press, http://www.ccpress.pl

W tym roku wydawnictwo Copernicus Center Press wydało książkę, która nazywa i opisuje zjawisko, którego istnienia jesteśmy świadomi, ale niekoniecznie się nad nim zastanawialiśmy. Dla większości osób jasnym jest, że psy dysponują nieprzeciętną inteligencją i ich właściciele nie potrzebują na to dodatkowych dowodów. W zasadzie wystarczy im umiejętność obserwacji swoich pupilów.

Na początek – trochę nietypowo – napiszę o czym ta książka nie jest. Nie jest to książka, która ma być przewodnikiem, czy też instrukcją tresury. Czytelnik nie znajdzie w niej informacji, jak wybrać szczeniaka, jak uczyć posłuszeństwa czy też jak go tresować. To jest przede wszystkim książka, która pomaga zrozumieć zachowanie psa. Jak się okazuje, szkolenie psów jest długim procesem. Potrzeby i zachowanie twojego psa jako szczeniaka, jako zdrowego dorosłego osobnika oraz gdy się starzeje są bardzo różne. To, co działało na jednego z twoich psów może nie mieć zastosowania z innym, nawet z tego samego miotu. Każdy pies jest istotą indywidualną. Tak samo, jak pies uczy się relacji ze swoim właścicielem, tak właściciel musi się uczyć swojego psa. Trzeba jednak zaznaczyć, że znajomość teorii i badań, które zostały w niej opisane mogą pomóc zmienić metody treningowe, aby osiągnąć lepsze wyniki. Jest też w tej książce jeden rozdział, w którym autor opisuje aktualne metody tresury (choć biorąc pod uwagę to, w jaki sposób autor i nich pisze, to raczej należy użyć określenia: „trenowanie” aniżeli „tresowanie”) i wyjaśnia… dlaczego mogą one nie działać.

Psy ewoluowały od wilków, skupiając swoje umiejętności społeczne na ludziach, ponieważ bliskość ludzi zwiększała szanse na ich przetrwanie. Uczyły się współistnienia, wspomagania swoich dwunożnych towarzyszy, ostrzegania ich prze niebezpieczeństwami. Dzisiaj też spełniają te role, jednakże Hare i Woods skupiają się na nieco innych cechach czworonogów. Zwracają uwagę na to, że psy mogą nauczyć się setek ludzkich słów, wykorzystując wiele podobnych procesów mentalnych, które wykonuje ludzkie dziecko. I to nie tylko konkretne przedmioty, gdzie słowo = jeden, konkretny byt, ale też potrafią rozpoznać określenie grupy przedmiotów. Psy potrafią kopiować ludzkie sygnały komunikacyjne, takie jak na przykład wskazywanie. Hare potrafi jasno i zwięźle opisać własne przemyślenia na temat danego zagadnienia w kilka sposobów, z kilku stron. Przywołuje zarówno trochę abstrakcyjnych idei, sporo osobistych anegdot powstałych w trakcie zabaw z jego psem Oreo, przedstawia swoje wnioski powstałe po dogłębnej i obszernej analizie literatury naukowej.

Oczywiście należy zaznaczyć, że są różne rodzaje psiego geniuszu. Jeżeli spodziewamy się, że pies nauczy się mnożyć lub wygra z człowiekiem w szachy to niechybnie okaże się, że do geniusza mu bardzo daleko. Psi geniusz objawia się przede wszystkim w interakcjach społecznych. Psy nauczyły się doskonale (niemal bezbłędnie) rozpoznawać emocje swoich właścicieli, reagować na nie, a nawet przejawiają pewne zachowania, które można określić jako empatyczne. I właśnie w tym, że psy potrafiły wykształcić w sobie te zachowania i rozwinęły taką właśnie inteligencję społeczną autorzy książki doszukują się ich geniuszu. Nasi psi przyjaciele są niezwykli: mogą „czytać” nas w sposób porównywalny z tym, jak robia to inni ludzie. Mają niesamowitą inteligencję społeczną, która pozwala im na interakcję z nami w sposób, którego inne zwierzęta nie potrafią. I w dużej mierze właśnie o tym jest książka. O inteligencji społecznej psów oraz o tym, w jaki sposób nauka starała się ją zbadać.

Bardzo ciekawa, opisywana w książce teoria mówi o tym, że jakkolwiek uważamy, iż człowiek udomowił psy, to równie prawdziwe będzie twierdzenie, że pies też udomowił człowieka! Kiedy jeszcze człowiek był nomadą, wilki dostrzegły, że towarzystwo ludzi oznaczało dostęp do pożywienia. Udomowione wilki (bo jeszcze nie psy, jakimi je znamy) ostrzegały swoich opiekunów przed intruzami. To sprawiło, że nasi praszczurowie zaczęli rozważać osadzanie się w danym miejscu zamiast z obawy przed niebezpieczeństwami stale zmieniać miejsca zamieszkania. Nie był to oczywiście jedyny powód i nie najważniejszy, ale jeden z ważnych. A przynajmniej tak uważają niektórzy naukowcy.

Co ważne, autorzy książki bardzo jasno sygnalizują, kiedy czegoś nie wiedzą. Wdają się czasami w dywagacje, ale raczej są to dosyć nieśmiałe próby. Stronią od stawiania wniosków na podstawie wątpliwych danych. Choć temat i forma książki są raczej „lżejsze” to metoda naukowa jest tu zachowana. Autorzy nie mają skłonności do naciągania teorii do swoich tez, nie mają oporów przez powiedzeniem: to nie jest potwierdzone naukowo. Niektóre przytaczane w książce badania potwierdzają się nawzajem, niektóre się uzupełniają, ale są też takie, które przeczą sobie wzajemnie. Autor dokładnie opisuje jaka była metodologia i jakie przyjęto wyznaczniki do oceny ich efektów.

Psi geniusz… jest więc niesamowicie ciekawą pozycją i to nie tylko dla miłośników tych czworonogów. Z całą pewnością wielkim atutem książki jest styl pisarski duetu Hare – Woods. Dzięki darowi narracji dosyć skomplikowane koncepcje kognitywistki zostały przedstawione w książce w sposób bardzo przystępny.