Niedostosowani. Dlaczego ewolucja nie nadąża

Autor: Adam Hart

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
  Przekład: Barbara Gutowska-Nowak
  Seria: #nauka
  Data wydania: 2021
  ISBN: 978-83-66304-87-1
  

• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 336

Czy sami sobie podkładamy nogę?

Jeszcze nie tak dawno uzbrojeni w oszczep polowaliśmy na mamuty, dziś spacerujemy po Księżycu, rozbijamy atomy i serfujemy po internecie. Ciągle jednak podlegamy skomplikowanym prawom ewolucji. Czy jesteśmy gotowi na nowoczesność?

Brytyjski naukowiec Adam Hart udowadnia, że ewolucja przygotowała nas do życia w świecie, który właściwie już nie istnieje, a biologiczne adaptacje często działają na naszą szkodę. Otyłość jest spuścizną czasów, w których nauczyliśmy się gromadzić w organizmie tłuszcz, by przetrwać okresy głodu. Stres, czyli ratująca życie reakcja zachodząca w obliczu ataku niedźwiedzia, może teraz powodować bóle głowy i problemy z sercem. W toku ewolucji staliśmy się istotami skłonnymi do nieakceptowanej obecnie przemocy. Gnębią nas nietolerancje laktozy i glukozy…

Ale nie wszystko stracone! Autor Niedostosowanych przekonuje, że skuteczne terapie, bazujące na wiedzy o ewolucji, pomogą nam pozbyć się tych problemów. I może już wkrótce będziemy lepiej „dostosowani”?

Czy wiesz, że:

• zmiana diety człowieka neolitu doprowadziła do stłoczenia zębów, w których pojawiła się próchnica?
• mutacja genetyczna umożliwiająca dorosłym picie mleka bez przykrych kłopotów żołądkowych wystąpiła 3500 lat temu?
• gen otyłości odkryty u mieszkańców Samoa zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę?

Adam Hart pokazuje z ożywczo nowatorskiej perspektywy, jak to jest wieść życie w nowoczesnym świecie, dysponując ciałem z epoki kamienia. Ta książka to ewolucjonistyczny majstersztyk, frapujący, demaskatorski i skłaniający do refleksji.
Jules Howard, zoolog, popularyzator nauki, autor książki Death on Earth

Tak, jest to niezwykle wnikliwa analiza niezgodności między naszą starożytną biologią a nowoczesnym światem; tak, jest to książka wypełniona po brzegi obserwacjami naukowymi; ale przede wszystkim, dzięki potoczystemu i przystępnemu językowi, jakim operuje Adam Hart, jest to naprawdę znakomita lektura!
Rick Edwards, dziennikarz radiowy i autor podcastu Science-ish

Lektura obowiązkowa dla tych, którzy pragną zrozumieć, co zrobiliśmy źle i czy możemy mieć nadzieję, że kiedykolwiek uda się nam wszystko naprawić.
Matthew Wright, dziennikarz radiowy

Niezwykle aktualna i dająca do myślenia książka, napisana inteligentnie i przystępnie; jedna z najlepszych, jakie kiedykolwiek czytałam.
Helen Pilcher, autorka książek popularnonaukowych, m.in. Life Changing

Adam Hart jest entomologiem oraz wykładowcą komunikacji naukowej na Uniwersytecie Gloucestershire. Współpracuje z BBC Radio 4 i BBC World Service, dla którego realizuje audycje dokumentalno-naukowe. Jest jednym z narratorów wielu popularnych cykli telewizyjnych programów dokumentalnych, w tym Planet Ant: Life Inside the Colony (BBC 4), Life on Planet Ant (BBC 2) i Hive Alive (BBC 2). Jest także autorem ponad stu publikacji naukowych. Jego poprzednia książka popularnonaukowa ukazała się w 2015 roku i nosiła tytuł The Life of Poo (Życie kupy).

z opisu wydawcy

Są takie książki, które – choć świetne merytorycznie oraz atrakcyjne narracyjnie – nie wywołują rumieńców na naszych twarzach i nie sprawiają, że zarywamy nocki. Są i takie, w których zakochujemy się od pierwszej strony i przez które przegapiamy przystanki autobusowe. Niedostosowani to książka należąca do tej drugiej kategorii.

Punktem wyjścia książki Adama Harta jest spostrzeżenie, że ewolucja jest powolna. Powoooolna. A nasz współczesny świat bardzo szybki. Od początków istnienia ludzkiej cywilizacji zmiany zachodzące w codziennym życiu są tak dynamiczne, iż tradycyjne, biologiczne mechanizmy przystosowawcze po prostu za nimi nie nadążają. Jakie są tego konsekwencje? Często takie, że mechanizmy, które kiedyś ratowały życie i przyczyniały się do naszego sukcesu, obecnie mogą stanowić przeszkodę. Na przykład, ludzka gospodarka metaboliczna kształtowała się w czasach, w których dostępność pożywienia była ograniczona. Dlatego współcześnie – gdy w krajach zachodnich pokarmu jest w bród, miewamy problemy z normalizowaniem apetytu i odpowiedzialnym komponowaniem diety. Kiedyś zachowania agresywne mogły nam pomóc w walce o dobra, ale dziś kojarzone są raczej z prymitywnością i nie pomagają w zdobywaniu uznania społecznego. Takich przykładów jest znacznie więcej, a Adam Hart zgrabnie zestawia najważniejsze z nich na kartach swojej książki, którą w logiczny i czytelny sposób dzieli na kilka kategorii tematycznych, będących zarazem rozdziałami.

Muszę przyznać, że zakochałam się w tej lekturze, mimo iż zdecydowana większość faktów podawanych przez autora była mi wcześniej doskonale znana. Nie można za to jednak Harta winić, ponieważ dostosował on książkę do czytelnika zainteresowanego naukami biologicznymi, ale niebędącego ekspertem w nowinkach ze świata fizjologii, genetyki czy ewolucji. To sprawia, że idealnym adresatem lektury są studenci kierunków biologicznych i medycznych lub osoby, które po prostu interesują się tymi naukami. Tym bardziej, że nawet znane zagadnienia autor przedstawia z ciekawej perspektywy, a jego narracja jest zarazem stonowana, jak i atrakcyjna, miła dla umysłu, przez co książka naprawdę sama się czyta. Bardzo doceniam też poziom rzetelności tej lektury – można jej zaufać pod wieloma względami. Włącznie z omówieniem słynnego błędu, o którym pisałam przy okazji recenzji „Cichej władzy mikrobów”. Chodzi mianowicie o to, że kilka dekad temu w wiedzy powszechnej pojawiła się ciekawostka, zgodnie z którą w naszym ustroju jest więcej komórek bakteryjnych, niż naszych własnych. W 2016 roku dowiedziono, że założenie to jest błędne, a jednak mit nadal krąży w środowisku popularyzatorskim. Na to samo zjawisko zwraca uwagę w swojej książce Hart, podkreślając jednocześnie, że sam kiedyś popełnił ten błąd, podając mylną informację na temat stosunku komórek bakteryjnych do komórek ludzkiego ciała w jednej ze swoich publikacji. Zarówno bycie na bieżąco z aktualnym stanem wiedzy, jak i szczere oraz transparentne przyznanie się do przeszłego błędu to dwie kolejne, wielkie zalety autora Niedostosowanych.

Książka ta wykracza poza podawczą wiedzę: w ostatnich rozdziałach pozwala sobie na pewne projekcje i przewidywania związane z przyszłą ewolucją (i terapią?) ludzkości. Czy uda nam się rozwiązać biologiczne problemy, czy rozwój naszego umysłu prześcignie mechanizmy przystosowawcze naszych ciał? Nie będę Wam psuła zabawy odpowiedziami, musicie się przekonać sami.