Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka Neandertalczyków

Autor: Rebecca Wragg Sykes 

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Prószyński
  Data wydania: 2021
  ISBN: 978-83-8234-191-1
  

• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 528

książka „Krewniacy” to najlepszy przewodnik po wiedzy na temat neandertalczyków. Jednocześnie to jedna z pierwszych książek przedstawiająca zupełnie nowy i sprzeczny z wcześniejszymi wyobrażeniami wizerunek naszych krewnych. Rebecca Wragg Sykes dowodzi, że nie były to prymitywne istoty, ale ciekawi świata bystrzy obserwatorzy, a także wynalazcy, obdarzeni zdolnością przystosowywania się do zmiennych warunków, dzięki czemu zdołali przetrwać przeszło 300 000 lat w czasach ogromnych zaburzeń klimatycznych.  z opisu wydawcy

W 1856 roku w mieście Neandertal w Nadrenii odkryto pierwszy niekompletny szkielet prymitywnego przedstawiciela rodzaju Homo. Nazwany od miejsca odnalezienia Neandertalczyk był pierwszym odnalezionym naszym bliskim krewnym. Jego odkrycie wzbudziło spore zamieszanie. Przez lata zmieniało się nasze wyobrażenie o nich. Najpierw postrzegano ich jako prymitywnych małpoludów, którym bliżej było do małp człekokształtnych niż do ludzi. Te postrzeganie wzmocniło odkrycie w 1908 roku pełnego szkieletu zwanego Starcem z La Chapelle, któremu w rekonstrukcji przydano wiele cech małpich. Wręcz odmawiano im miejsca w naszym drzewie genealogicznym, mimo że znano jedynie kilka gatunków naszych domniemanych przodków: pitekantropa (dziś H. Erectus, 1891), człowieka z Piltdown, który okazał się oszustwem (1912), czy Sinantropa (dziś H. Erectus, 1923). Wyobrażenia dotyczące Neandertalczyka zmieniły się po II wojnie światowej. Neandertalczyk okazał się bardziej podobny do nas niż kolejno poznawani nowi przedstawiciele Hominidów. Wielkim wstrząsem były odkrycia w jaskini Szanidar w Iraku,  dzięki którym odkryto, że Neandertalczycy grzebali swoich bliskich. W końcu XX wieku Neandertalczyk awansował do podgatunku nas H. Sapiens Neandertalensis, a następnie znów do samodzielnego gatunku człowieka H. Neandertalensis. W XXI wieku najpierw udowodniono na podstawie badań mt DNA, że Oni nie krzyżowali się z Nami, a następnie, że jednak tak.  Neandertalczyk nie tylko jest najstarszym bliskim naszym krewnym, który został odkryty, ale też żaden inny gatunek człowieka (albo podgatunek) nie jest tak dobrze poznany. Żaden inny gatunek człowieka nie ma tak dobrej dokumentacji kostnej. Więcej jest znanych kości należących do Neandertalczyków niż wszystkich innych naszych wymarłych krewnych.

Duża liczba odkrytych kości Neandertalczyków przekłada się na wiedzę, jaką dysponujemy o tym wymarłym gatunku człowieka. Widać to po kolejnych książkach dotyczących tych wymarłych naszych krewnych. Najnowszy stan wiedzy o nich przedstawia książka R. Wragg Sykes. Jest ona brytyjską paleontolożką. Uzyskała ona magisterium na University of Southampton w 2004 i doktorat na University of Sheffield w 2010. Jej praca magisterska, a potem doktorat poświęcony był Neandertalczykom.

Recenzowana książka ukazała się w 2020 roku. Od jej publikacji do wydania polskiego tłumaczenia upłynęło raptem kilka miesięcy. Jest to istotne, gdyż przyrost wiedzy w zakresie antropologii jest w ostatnim dziesięcioleciu olbrzymi, co w dużym stopniu związane jest z pojawieniem się nowych sposobów badań – badania nad DNA mocno zmieniły nasze wyobrażenia dotyczące naszych przodków i krewnych. Autorka opisuje  najnowsze odkrycia dotyczące Neandertalczyków. Tak na przykład opisuje  stanowisko w Bruniquel, która okazała się w 2013 roku jedyną znaną monumentalną konstrukcją stworzoną przez Neandertalczyków.  Odkryciu w 2018 roku, że Denny fragment kości kończyny nastoletniej dziewczyny, która żyła 90 tys. lat temu była hybrydą neandertalsko-denisowiańskiej, albo odkryciu jak niewielkie musiały być poszczególne grupy Neandertalczyków, co okazało się w latach 2019-2020 dzięki badaniom starożytnego  DNA.

Widać jest, że autorka jest archeolożką, która prowadziła badania nad Neandertalczykami. Wiele miejsca poświęciła ona na  rozważania dotyczące ich diety, sposobu oprawiania ich, sporządzania ubrań. Wiele z tych dyskusji mogłyby umknąć dziennikarzom piszącym o nauce, którzy mogli uznać je za nieciekawe. Tymczasem lektura książki sugeruje, że autorka rzeczywiście pasjonuje się tematyką dzieła. Nie tylko zna się na tym, ale też sprawia jej to przyjemność. Autorka wielokrotnie prostuje zakorzenione mity. Zwraca uwagę, że wbrew rozpowszechnione opinii Neandertalczycy nie ewoluowali wcale w zimnym klimacie. Ten gatunek kształtował się w ciepłym interglacjale. O ile przystosował się do zimnego klimatu, to jego przedstawiciele żyli także w cieplejszym klimacie śródziemnomorskim. Autorka zwalcza mit, że Neandertalczycy mieli większe mózgi niż my. Zwróciłbym uwagę też na kunsztowny sposób  budowania zdań przez autorkę. Niektóre z nich to czysta poezja. Dzięki temu książka jest nie tylko wciągająca, ale sama jest lektura jest przyjemnością. Podsumowując książka jest niezwykle ciekawa. Jest napisana przez specjalistkę i zdecydowanie warta jest lektury.