Autor: Michael Tomasello
- Tłumaczenie: Łukasz Kwiatek
Tytuł oryginalny: Why We Cooperate
Seria/cykl wydawniczy: –
Wydawnictwo: Copernicus Center Press
Data wydania: 2015
ISBN 978-83-7886-192-8
- Wydanie: papierowe
Oprawa: twarda
Liczba stron: 176
Dlaczego ludzie potrafią przyjąć perspektywę wspólnego celu, a w jego realizacji, posługując się językiem, doskonale skoordynować swoje działania i to nie tylko w gronie najbliższych krewnych, ale nawet wśród obcych?Odpowiadając na to pytanie Michael Tomasello sięga do najgłębszych korzeni ludzkiej natury. Amerykański badacz przygląda się współpracy zarówno z perspektywy ewolucyjnej – w jaki sposób dobór naturalny ukształtował u ludzi zdolność kooperacji, jak i rozwojowej – kiedy i jak dzieci zaczynają współpracować i respektować normy społeczne.
Jaka jest różnica pomiędzy współpracującymi ludźmi a innymi ssakami, czy nawet owadami? Autor uważa, że przekazywana i rozwijająca się z pokolenia na pokolenie wiedza naszego gatunku, zwana kulturą, czyni z nas osobniki unikalne, których współpraca nie dąży jedynie do przetrwania, lecz także do polepszenia dotychczasowego życia.
Książka zawiera również eseje komentujące teorię Tomasella autorstwa Carol Dweck, Joan Silk, Briana Skyrmsa oraz Elizabeth Spelke. CCP, http://www.ccpress.pl
Ostatnimi laty prace naukowe na temat biologii ewolucyjnej wskazują na fakt, iż ludzie – jak każde ssaki – kierują się przy swoich wyborach korzyścią własną. Organizmy istnieją po to, aby przetrwać i zapewnić sukces reprodukcyjny swoim genom. Taka wizja egoistycznego gatunku nie jest atrakcyjna dla nas, jako jego przedstawicieli, ale też – jak zapewnia Tomasello – nie jest do końca prawdziwa. Co więcej – ludzie są urodzonymi altruistami!
„Urodzonymi altruistami” – to określenie w świetle eksperymentów przeprowadzonych przez Tomasello trafia w sedno. Okazuje się, że rzeczywiście dzieci już od najmłodszego wieku wykazują niespodziewaną chęć niesienia całkowicie bezinteresownej pomocy. Nawet obcym ludziom. Dopiero z wiekiem ludzie zaczynają kalkulować czy wyświadczona przez nich usługa przyniesie korzyści. Jednakże nawet biorąc poprawkę na tę zmianę, przedstawiciele Homo sapiens wciąż wyróżniają się spośród innych gatunków. Współpraca między ludźmi jest czymś wyjątkowym w świecie przyrody. Wydaje się, że to ze względu na istnienie unikatowej dzielonej intencjonalności – umiejętności przyjmowania przez jednostki wspólnej perspektywy „my” i zastąpienie nią „ja”.
W książce niejako w formie „efektu ubocznego” poszukiwań autora pojawiają się odwieczne dylematy filozofii: „czy człowiek z natury jest dobry czy zły’ oraz: „natura czy kultura”. A idąc dalej i syntezujące te zagadnienia, można wysunąć inne zapytanie: czy moralność jest wytworem biologii czy kultury? Tomasello nie proponuje prostej odpowiedzi na to pytanie, w zasadzie nie próbuje na nie odpowiadać, jednakże podsuwa zainteresowanym kilka tropów. A przy tym jego tezy są o tyle cenne, że zaczerpnięte bezpośrednio z empirycznego doświadczenia, z eksperymentów, które przeprowadzał, dlatego mamy dane z samego źródła.
Książka Michaela Tomasello jest ciekawą i przynoszącą ulgę odskocznią od naturalistycznych i deprecjonujących (jak sądzę) książek na temat ewolucji człowieka, które stawiają tezę, że ludzie kierują się w życiu jedynie własnym dobrem. A co więcej – uważa, że właśnie dzięki współpracy podporządkowaliśmy sobie świat, w którym żyjemy. Warto sięgnąć po tę pozycję.
