Czym jest życie? Biologia w pięciu krokach

Autor: Paul Nurse

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Aga Zano
  Tytuł oryginalny: What is Life? Understand Biology in Five Steps
  Wydawnictwo: Marginesy
  Data wydania: 2020
  ISBN: 978-83-66500-92-1
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 216

Paul Nurse – brytyjski genetyk i biochemik, uhonorowany Nagrodą Nobla 2001 za badania nad regulacją cyklu komórkowego. Dyrektor londyńskiego centrum nauk biomedycznych Francis Crick Institute o autorze

Czym jest życie? Każdy, kto głębiej zastanowił się nad tym pytaniem, zdaje sobie sprawę, że odpowiedź nie jest taka prosta, jak może się wydawać na pierwszy rzut oka. Myliłby się też każdy, kto uważa, że to czcza filozoficzna debata, bo „jakie jest życie, każdy widzi”. Rozwiązanie tego problemu definiuje przecież biologię i separuje ją od fizyki i chemii. Uzyskanie odpowiedzi nie zaspokaja jednak tylko naszej głębokiej potrzeby klasyfikowania napotkanych obiektów. Dziś, gdy wzrokiem sięgamy już odległych gwiazd i krążących wokół nich planet, gdy dumamy nad możliwością życia na innych niż Ziemia ciałach Układu Słonecznego, ba, gdy wysyłamy na Marsa (a w przyszłości pewnie i księżyce Jowisza czy Saturna) próbniki, które mają poszukiwać śladów dawnego – a może i obecnego życia – odpowiedź na to fundamentalne pytanie ma pomóc nam w odróżnieniu tego, co żywe od tego, co martwe. Bo przecież skupieni na życiu, jakie znamy, zdajemy sobie sprawę, że to pozaziemskie może wyglądać zupełnie inaczej i sprawić, że przeoczymy największe odkrycie w dziejach ludzkości (bo czy takim nie byłoby właśnie odkrycie życia nieziemskiego?).

W Czym jest życie? Swojej odpowiedzi udziela brytyjski genetyk i biochemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny z 2001 r. Paul Nurse. Według Nurse’a pierwszą cechą życia jest zdolność do ewolucji. Po drugie, życie będąc częścią środowiska, musi jednocześnie być wyraźnie od niego odseparowane. Po trzecie, żywy organizm to taki, który posiada geny (choć oczywiście nie muszą one być zakodowane w RNA czy DNA) oraz „maszynerię” pozwalającą trwać, rosnąć i rozmnażać się. Te trzy warunki razem oddzielają wg brytyjskiego noblisty życie od nie-życia. Tylko tyle i aż tyle. Wychodząc od komórki, jako podstawowej jednostki życia, w pięciu ledwie rozdziałach (i 200 stronach) Nurse rozprawia się z jednym z najważniejszych pytać w historii ludzkiej myśli, przyprawiając wszystko zdrową dawką historii nauki oraz anegdotek z własnego życia.

Autor Czym jest życie? jak rasowy naukowiec – którym w istocie jest – skupia się na esencji. Nie wdaje się w niepotrzebne dygresje podążając tym samym śladem swojego wielkiego poprzednika Erwina Schrödingera, który w 1944 roku również próbował odpowiedzieć na to samo pytanie publikując książkę o takim samym tytule (obie pozycje różnicuje podtytuł). Choć czytelnik nieraz może przez to poczuć pewien niedosyt, trudno zarzucić Nurse’owi, że coś w swojej książce pominął.

Dzięki Czym jest życie? obcować możemy z naukowym geniuszem. W żaden sposób nie należy przy tym się tego bać. Język narracji jest bardzo przystępny. Nurse nie unika specjalistycznych terminów, ale – co ważniejsze – też nie epatuje nimi, wprowadzając je stopniowo i w rozsądnych proporcjach, tak by laika nie ogarnął zawrót głowy. Warto zauważyć, że przyjemność z książki czerpie się już patrząc na jej okładkę, której projekt trzeba pochwalić.