Eric Betzig (Janelia Research Campus, Howard Hughes Medical Institute, Ashburn, VA, USA), Stefan W. Hell (Max Planck Institute for Biophysical Chemistry, Göttingen, and German Cancer Research Center, Heidelberg, Germany) oraz William E. Moerner (Stanford University, Stanford, CA, USA) – oto tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z chemii. Wyróżnienie przyznano im za rozwój mikroskopii fluorescencyjnej o bardzo wysokiej rozdzielczości.
Od długiego czasu mikroskopia optyczna miała znaczne ograniczenie: nie udawało się uzyskać rozdzielczości lepszej niż ta odpowiadająca połowie długości fali światła. Za pomocą zjawiska fluorescencji tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z chemii w genialny sposób obeszli to ograniczenie. Ich przełomowa praca przeniosła mikroskopię optyczną na nowy wymiar – do skali nano. Dzięki ich odkryciu jest możliwe badanie poszczególnych elementów żywej komórki, np. białek czy organelli. W przeciwieństwie do zwykłych mikroskopów optycznych metody uzyskane przez tegorocznych noblistów pozwoliły na uzyskanie rozdzielczości rzędu 200 nanometrów. Co więcej, odkrycia Betziga, Hella i Moernera pozwalają obserwować procesy zachodzące wewnątrz żywych struktur ich bez niszczenia. Jest to szczególnie ważne w badaniach dotyczących zmian w mózgu, jak podczas choroby Alzheimera, choroby Huntingtona, choroby Parkinsona czy podczas procesu uczenia się. Mikroskop elektronowy, choć umożliwia uzyskanie większej rozdzielczości niż w przypadku mikroskopu optycznego, pozwala badać wyłącznie obiekty naturalnie pozbawione wody (np. suche drewno, kości, pióra), więc w przypadku badań nad zmianami zachodzącymi w żywym mózgu był bezużyteczny.
Odkrycia naukowców są bardzo młode – mają niecałe piętnaście lat. Stefen Hell w 2000 roku opracował pierwszy mikroskop fluorescencyjny STED (Stimulated Emission Depletion), mający wyjątkowo wysoką rozdzielczość. Eric Betzig w 2006 roku po raz pierwszy zastosował stworzoną przez siebie metodę, określaną jako mikroskopię pojedynczych cząsteczek. William E. Moerner niezależnie wynalazł tę samą metodę.
