Powieści historyczne to gatunek literacki cieszący się dużą popularnością. Trudno się temu dziwić jeśli zdamy sobie sprawę, że ten rodzaj literatury łączy w sobie dwa elementy bliskie każdemu chyba czytelnikowi – wiedzę i rozrywkę. Każdego roku pojawiają się więc nowe powieści, których akcja rozgrywa się w mniej lub bardziej odległej przeszłości a do grona autorów tego typu książek dołączają kolejne nazwiska. Warto jednak pamiętać, że historia powieści historycznej jest długa a jej rodzajów jest co najmniej kilka.
Pierwsze powieści historyczne w znanej nam dziś formie pojawiły się na początku XIX wieku. Wielu jednak doszukuje się ich korzeni już w starożytności. To znane wszystkim „Odyseja” i „Eneida” miały być pierwowzorami literatury łączącej fakty historyczne z wymyśloną fabułą. Czasy średniowiecza przyniosły kolejne utwory, które odegrały ważną rolę w rozwoju twórczości tego typu. Chodzi tu przede wszystkim o średniowieczne romanse rycerskie, w których wydarzenia fikcyjne czy nawet baśniowe były umieszczane na tle historycznych wydarzeń i w towarzystwie historycznych postaci. W kolejnych stuleciach gatunek ten także był rozwijany (wato tu wspomnieć choćby „elżbietańskie” novelle czy XVIII-wieczne powieści gotyckie), aż do XIX wieku gdy zyskał nową sławę za sprawą Waltera Scotta – szkockiego pisarza i poety, autora m.in. powieści „Rob Roy”.
Do najsłynniejszych autorów powieści historycznych należą m.in. Aleksander Dumas, Charles Dickens, Lew Tołstoj, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Mika Waltari, Robert Graves, Umberto Eco czy Orhan Pamuk.
Autorzy powieści historycznych sięgali po prawdziwe wydarzenia, kluczowe w dziejach świata jak rewolucje czy wielkie wojny, ale także po fakty historyczne o znacznie bardziej lokalnym wymiarze. Zderzali stworzone przez siebie fikcyjne postacie z prawdziwymi bohaterami chwil i czasów przełomowych. Niejednokrotnie zabierali czytelników w świat naukowych faktów czy odkryć próbując opisać ich kulisy. Posługiwali się przy tym często najnowszą wiedzą, uzyskiwaną dzięki badaniom naukowym i najnowszym odkryciom np. archeologicznym. Często warstwa historyczna książki oparta była na długich i dogłębnych studiach przeprowadzanych przez autora przed napisaniem książki. Dzięki temu czytając książkę odbywamy niezwykłą i pouczająca lekcję historii, dzięki której możemy wyobrazić sobie jak wyglądały odległe czasy i jak tworzono historię. Szczególnie wartościowe wydają się w tym kontekście książki przenoszące nas do czasów starożytnych, trudnych do przybliżenia i opisania z powodu skąpych źródeł.
Bywa też tak, że autorzy naginają fakty lub wręcz je przekręcają tak by pasowały do tworzonej przez nich fabuły. Nie ulega zatem wątpliwości, że powieści historyczne należy traktować z ostrożnością, sprawdzać staranność przygotowania autora i badać jego intencje. Zawsze jednak warto korzystać z bogactwa obrazu przeszłości, który nam przekazują. To bowiem literacki wehikuł czasu, dostępny dla każdego. A bilet na magiczną podróż w czasie kosztuje tylko tyle ile książka… 🙂
Lista najbardziej znanych powieści historycznych
