O, choroba

Blog, Medycyna, Rozwój dziecka 12 marca 2022 0 Trzeciak Marta

Dzieci i choroby nie pasują do siebie. Miejsce dzieci jest na świeżym powietrzu, wśród koleżanek i kolegów, na ławkach w parku, nie w szpitalu. Dlatego dziecięce książki popularnonaukowe skupiają się na zdrowiu, na profilaktyce; względnie – na tych chorobach, które przychodzą do człowieka na kilka dni, a potem uciekają gdzie pieprz rośnie. I bardzo dobrze. Tylko że choroba czasami przychodzi nie wyłącznie do seniorów, nie tylko do dorosłych, ale też do dzieci. I kiedy przyjdzie choroba – taka prawdziwa – to pozostawia małych pacjentów bez punktu odniesienia. Bo wszystko, co ich otacza, mówi, że naturalnym stanem młodego człowieka jest zdrowie, witalność, siła, zabawa. A oni potrzebują punktu odniesienia i wyjaśnienia – dlaczego zachorowali i co mają z tym zrobić. Nie tylko w sensie medycznym, leczniczym, ale też emocjonalnym. Jak mają się zachować? Czy mogą płakać, bać się, czy mogą się wściekać? Czy wolno im się śmiać, jak kiedyś, czy to nie wypada, skoro są poważnie chorzy? W odpowiedzi na te wszystkie wątpliwości powstała książka O, choroba, napisana przez Bogusia Janiszewskiego, a zilustrowana przez Maxa Skowidera.

O, choroba ma formę komiksu podzielonego na trzy części, przy czym wszystkie te części są składowymi jednej, spójnej historii, której główną bohaterką jest dwunastoletnia Adela. Adela dowiaduje się, że coś jest z nią nie tak. Początkowo nie wie co i stara się bagatelizować docierające do niej sygnały. Niestety, one wcale nie zamierzają zostawić jej w spokoju i towarzyszą jej tam, gdzie Adela wcale ich nie chce – w domu, w drodze do szkoły; rano, wieczorem i w nocy. Coś jest na rzeczy i dziewczynka czuje, że ma to związek z jej zdrowiem. Rodzice zachowują się dziwnie, ona jest jakaś taka nieswoja, wszystko ma posmak niedopowiedzenia i niepewności. Wyjaśnienie pojawia się wraz z wizytą w szpitalu i procedurami diagnostycznymi. Okazuje się, że Adela ma białaczkę. Jest zdezorientowana, niepewna, wściekła, zniecierpliwiona. To jej nie dotyczy, ona się nie nadaje na szpitale, na chorowanie – to nie jej bajka. A jednak jej.

Narracja prowadzi czytelnika przez kolejne etapy leczenia Adeli. Razem z dziewczynką bierzemy udział w procedurach medycznych, razem z nią zostajemy w szpitalu przez rok. Poznajemy jej szpitalnych znajomych: wesołych, wkurzających, ukochanych, kłótliwych, nad wyraz dojrzałych oraz infantylnych jak rymowanki z podstawówki. Konstrukcja tej podróży narracyjnej przypomina trochę Boską komedię – wchodzimy coraz głębiej i głębiej, świat niby coraz bardziej obcy, ale coraz lepiej go rozumiemy i czujemy.

W książce O, choroba towarzyszymy Adeli nie tylko w jej drodze przez chorobę, ale też w drodze przez dorastanie. Gdy ją poznajemy, jest dziewczynką; kiedy się rozstajemy, jest nastolatką stojącą u progu kobiecości. Wszystkie te procesy, przez które przeprowadza nas narracja, pokazują, że doświadczenie choroby pozostawia w człowieku ślad na zawsze, ale nie musi być doznaniem związanym z izolacją, opuszczeniem; może być po prostu kolejnym etapem dorastania, które przecież nie zatrzymuje się „tylko” dlatego, że pojawiła się diagnoza.

Publikacja ma ogromną wartość merytoryczną, poznawczą, emocjonalną. Może się stać przewodnikiem i towarzyszem – nie tylko dla dzieci, u których rozpoznano chorobę wymagającą hospitalizacji, ale też dla ich otoczenia – rodzeństwa, rodziców, koleżanek i kolegów z klasy. To pozycja ciężka o tyle, że podejmuje trudny temat, ale jest w niej niesamowita lekkość – dokładnie taka, jaką mają w sobie młodzi ludzie.