Wszechświat w skorupce orzecha

Autor: Stephen Hawking

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Piotr Amsterdamski
  Tytuł oryginału: The Universe in a Nutshell
  Seria/cykl wydawniczy:
  Wydawnictwo: Zysk i s-ka
  Data wydania: 2002
  ISBN 978-83-7785-448-8

• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 100

Stephen Hawking jest jednym z najbardziej wpływowych myślicieli naszych czasów; słynie nie tylko ze śmiałości swych koncepcji, ale również z jasności, z jaką potrafi je przedstawić. Dzięki jego fenomenalnemu bestsellerowi (sprzedanemu w wielu milionach egzemplarzy) Krótka historia czasu czytelnicy z całego świata zapoznali się z fascynującymi koncepcjami fizyki teoretycznej. Teraz w kolejnej książce, Hawking opowiada o najważniejszych odkryciach teoretycznych, dokonanych od chwili opublikowania tamtej książki. Wprowadza czytelników w aktualny stan badań w dziedzinie fizyki teoretycznej, w której prawda jest często dziwniejsza niż fikcja, oraz wyjaśnia w prosty sposób zasady rządzące wszechświatem.
Podobnie jak wielu innych uczonych, profesor Hawking dąży do poznania świętego Graala fizyki – Teorii Wszystkiego, która decyduje o losach kosmosu. W książce Wszechświat w skorupce orzecha opowiada o swoich próbach rozwikłania tajemnic kosmosu – od supergrawitacji do supersymetrii, od teorii kwantów do teorii M, od holografii do dualności. Jego fascynująca intelektualna przygoda polega na próbie „połączenia ogólnej teorii względności Einsteina z ideą Feynmana wielu możliwych historii wszechświata, tak by otrzymać jednolitą teorię, opisującą wszystkie zdarzenia we wszechświecie.” Wraz z Hawkingiem docieramy do frontu nauki, by sprawdzić, czy superstruny i p-brany stanowią ostateczne rozwiązanie zagadki wszechświata.
Wszechświat w skorupce orzecha jest obowiązkową lekturą dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć wszechświat, w którym żyjemy.
Zysk i sk-ka Wydawnictwo, www.zysk.com.pl

Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których się filozofom nie śniło.

Tym popularnym cytatem można podsumować zarówno Wszechświat w skorupce orzecha, jak i jego autora, Stephena Hawkinga. Hawking jest prawdopodobnie najbardziej znanym współczesnym fizykiem, a jego niezwykła charyzma sprawia, że w oczach wielu ludzi wyrasta on na ikonę nauki. I słusznie. Jest to w końcu człowiek, który – przez swoją chorobę – nie jest w stanie samodzielnie stanąć na barkach gigantów fizyki, takich jak Einstein czy Newton. Na szczęście nie musi. Sam stał się bowiem takim gigantem i to teraz inni muszą stać na barkach jemu. Dodatkowego miru dodaje mu jeszcze fakt, że oprócz zmagania się ze skomplikowanymi problemami fizyki teoretycznej, znajduje on czas, aby prace te przedstawić w sposób przystępny dla nas, zwykłych zjadaczy chleba.

Wszechświat w skorupce orzecha jest niejako kontynuacją słynnej Krótkiej historii czasu. W tamtej książce Hawking cierpliwie tłumaczy dwie teorie leżące u podstaw współczesnej fizyki: teorię względności i mechanikę kwantową. Bez ich choćby powierzchownego zrozumienia nie jest bowiem możliwe zapoznanie się z problemami, nad którymi pracują obecnie fizycy. We Wszechświecie… Hawking skupia się na najnowszych odkryciach, które miały miejsce po napisaniu Krótkiej historii…. Pisze więc o supergrawitacji, supersymetrii, idei Wszechświata holograficznego czy wreszcie teorii M, czyli kandydatce na tzw. teorię wszystkiego (mniej megalomańsko: kwantową teorię grawitacji). Oprócz tego, opierając się na współczesnej fizyce, angielski teoretyk snuje dywagacje na temat podróży w czasie i możliwości nadświetlnego poruszania się w przestrzeni. Szczególnie o tym drugim wiedzieć musi sporo, w końcu grał w pokera na pokładzie Enterprise z Newtonem, Einsteinem i androidem Datą o czym, zresztą, nie omieszkał wspomnieć w książce. Bez żartów, to, tak naprawdę, posiada on szeroką wiedzę na wszystkie tematy, o których pisze. W końcu, w pracach nad większością z nich sam brał udział, często kluczowy.

Wydawać by się mogło, że zgłębianie tak skomplikowanych kwestii (bo kto nie uważa, że nazwy supersymetria, wszechświat holograficzny czy teoria M brzmią egzotycznie, niech pierwszy rzuci kamień) wymaga od Czytelnika nie lada wysiłku. Pewnie by tak było, gdyby nie zadziwiająca wręcz łatwość, z jaką zatopiony w matematycznej abstrakcji umysł Hawkinga przekazuje tę wiedzę w taki sposób, że książkę czyta się jednym tchem. Sprawę ułatwia niewątpliwie również objętość Wszechświata…, która zamyka się w 90 stronach. Z pewnością zwięzłość ta imponuje. Nie wydaje się bowiem możliwe, by przekazać tyle wiedzy w tak krótkiej formie. A jednak! Być może jest to pokłosie faktu, że porozumiewanie się za pomocą komputera uniemożliwia, zamkniętemu w skorupce orzecha, Hawkingowi nadmierną rozwlekłość wyrażania myśli. Zwięzłość Wszechświata… ma jednak i wadę. Zbyt szybko przestajemy bowiem obcować z jednym z największych umysłów naszych czasów. Wypada tylko czekać na kolejną jego książkę.
Dodatkową zaletą Wszechświata… jest to, że jego Autor wspomina czym w ogóle według niego jest nauka. Nawet jeśli robi to bardzo lakonicznie – poświęcając temu jeden akapit – to jednak zapoznanie się z filozofią nauki Karla Poppera i ideą falsyfikowalności jest niezwykle cenne.
Wreszcie wspomnieć należy, że Hawking najwyraźniej nie tylko chce uczyć, ale i bawić Czytelnika. Raz po raz humorystycznie komentuje on to, o czym pisze. Oto mała próbka:

Z tego wynika, że jeśli ktoś chce przedłużyć swoje życie, powinien stale lecieć na wschód tak, by prędkość ruchu obrotowego Ziemi dodawała się do prędkości samolotu. W ten sposób mógłby jednak zyskać tylko ułamek sekundy, co nie zrekompensowałoby utraty zdrowia spowodowanej stałym jedzeniem posiłków serwowanych przez linie lotnicze.