Inteligentne miasta

Autor: Daniela Szymańska

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
  Data wydania: 2023
  ISBN:  9788301230937
  
• Wydanie: e-book
  Liczba stron: 286

Problematyka badawcza dotycząca miast jest bardzo ważna i niezwykle aktualna, ponieważ Ziemia stała się planetą miast, a proces urbanizacji jest jednym z najbardziej uderzających przejawów współczesnej cywilizacji.

Celem książki jest próba przedstawienia czytelnikom idei i koncepcji inteligentnych miast oraz ich wdrożeń w kontekście łagodzenia problemów związanych z urbanizacją. W podręczniku wyjaśniono, czym jest inteligentne miasto i na jakich koncepcjach się opiera. Pokazano, dlaczego szerzenie idei i koncepcji inteligentnych miast jest koniecznym wyzwaniem XXI wieku. Niezależnie bowiem od tego, gdzie pracujemy i gdzie mieszkamy, wszyscy w mniejszym lub większym stopniu jesteśmy zainteresowani jakością środowiska, harmonijnym rozwojem miast, racjonalnym rozplanowaniem sieci transportowej, redukcją odpadów, niekontrolowaną ekspansją miast na tereny wiejskie, redukcją zanieczyszczeń powietrza w miastach i innymi podobnymi problemami. W obecnych czasach poprzez większy udział publiczny w procesie stanowienia o mieście coraz częściej mamy możliwość wpływania na decyzje, które będą oddziaływały na sposób rozwoju miast w przyszłości, uwzględniający przesłanie, jakie wynika z wdrażania idei inteligentnych miast.

Książka może być pewnym elementem łańcucha edukacji proekologicznej w zakresie relacji człowiek − miasto – środowisko. Adresowana jest zarówno do studentów różnych kierunków studiów, którym problematyka ochrony środowiska i zrównoważonego/optymalnego rozwoju miast i naszej planety jest szczególnie bliska, jak i do wykładowców oraz osób pracujących w administracji samorządowej, w instytucjach zajmujących się ochroną środowiska, rozwojem regionalnym, planowaniem i gospodarką przestrzenną, w organizacjach społecznych i innych ośrodkach mających wpływ na zrównoważony rozwój miast i regionów.

z opisu wydawcy

Na całym świecie gwałtownie wzrasta liczba miast. Szacuje się, że w 2030 roku udział mieszkańców miast w zaludnieniu naszej planety zwiększy się do 60%, a w 2050 roku w miastach będzie mieszkało 68% ludności naszej planety. Jest to zmianą znaczącą — zaledwie 50 lat temu było to 30%. Jak do tej pory nie ma zadowalającej alternatywy dla miasta jako efektywnej formy osadnictwa. Można stwierdzić, że jeśli świata nie czeka nagła i niespodziewana zmiana kursu, miasta będą przyszłością ziemskiej cywilizacji. Stąd niezwykle istotna już dzisiaj staje się problematyka zrównoważonego rozwoju miast, podniesienia jego efektywności gospodarczej w wykorzystaniu zasobów naturalnych i poprawy kondycji ekologicznej planety.

Wszystkie miasta na świecie muszą stawić czoła współczesnym wyzwaniom, związanym m.in. z transportem, hałasem, odpadami, z zanieczyszczeniem środowiska, bezrobociem, biedą, bezdomnością, bezpieczeństwem, edukacją.

Urbanizacja jest procesem, dzięki któremu dany teren i jego mieszkańcy nabierają charakteru miejskiego. Choć prawdą jest też, że zaawansowanie urbanizacji jest mierzone, zwłaszcza w ujęciach porównawczych, przede wszystkim w formie statystyk opartych na ewidencji ludności. Przy czym takie podejście jest nieco uproszczone i nie oddaje w pełni istoty i złożoności fenomenu urbanizacji, ponieważ proces ten dotyczy zarówno samych miast, jak i ich mieszkańców. Są to procesy tyleż związane z administracją i rozwojem przestrzeni, co przemiany psychologiczne ich mieszkańców.

Książka dzieli się na trzy integralne części. W pierwszej części autorka przybliża sam fenomen urbanizacji oraz jej konsekwencje, zarówno pozytywne, jak i negatywne, aby uzasadnić, dlaczego tak ważne jest wdrażanie idei inteligentnego miasta (smart city). Część druga to, jak mi się wydaje, zasadnicza część książki, ponieważ to w niej przedstawiono ideę i koncepcje inteligentnego miasta, z naciskiem na jej wieloaspektowość, a co za tym idzie — różnorodność rozwiązań. Daniela Szymańska wskazuje główne problemy, jakie stoją przed miastami, związane z ich rozwojem. Jest to przede wszystkim rozwój infrastruktury miejskiej, szczególnie w zakresie transportu publicznego, a co za tym idzie zapobieganie zakorkowywaniu się miast, gospodarka odpadami — ich segregacja, recykling, ale przede wszystkim zmniejszanie ich wytwarzania. Równie istotne jest zarządzanie energią oraz zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa.

Część trzecia jest według mnie częścią najbardziej interesującą, ponieważ autorka omawia w niej doświadczenia miast na poszczególnych kontynentach; nie tylko europejskim i amerykańskim, ale też przykłady płynące z Azji, Australii i Afryki. Szymańska przywołuje niezwykle ciekawe przykłady rozwiązań z różnych miast świata. Nie tylko podaje pojedyncze rozwiązania, jak na przykład rozwiązanie proekologiczne znane z Londynu, gdzie zainstalowano przed miejskim centrum handlowym płyty chodnikowe, po których wystarczy chodzić, by wytwarzały energię elektryczną, ale też opisuje szczegółowo i całościowo kompleksowe rozwiązania z różnych dziedzin wdrożone w poszczególnych miastach.

W literaturze nie ma jednej definicji miasta inteligentnego. Próby określenia, czym jest, podejmują liczni badacze i praktycy, przyjmując różne jego pojmowanie, w zależności, na jaki element życia miast zwracają większą uwagę. Część badaczy używa terminu miasto inteligentne (smart city) w stosunku do sposobu i metod zarządzania, inni zaś względem zwalczania problemów społecznych, a jeszcze inni — rozwiązywania problemów środowiskowych. Są też tacy, którzy używają tego terminu w odniesieniu do miast nasyconych nowoczesną infrastrukturą cyfrową.

Według autorki inteligentne miasto to nie miasto naszpikowane systemami ICT, mocno usieciowione, ale miasto, które szeroko rozumie ideę smart city, angażując w nią społeczność, władzę, podmioty gospodarce, włączając w nią rozwiązania ekologiczne, dbałość o środowisko naturalne, optymalne planowanie, zarządzanie i wiele innych elementów. Idea inteligentnych miast to szansa i wyzwanie, jakie stawia przed ludzkością i całą naszą planetą XXI wiek. Jest to istotne tym bardziej, że stale powiększa się liczba mieszkańców miast, wzrasta też liczba samych miast i wielkich metropolii. Tym samym coraz więcej jest programów uwzględniających zrównoważony i zintegrowany rozwój, w tym ideę i koncepcję inteligentnych miast, stan środowiska naturalnego i komfort życia.

Zdaniem autorki najbardziej kompleksowo i z wielkim sukcesem ideę smart city wdrożył Wiedeń. Stąd też temu miastu jest poświęcone najwięcej chyba miejsca w książce. Wiedeń jest od kilku lat z rzędu oceniany jako najlepsze miasto na świecie pod względem jakości i warunków życia. Stolica Austrii otrzymała również najwyższe oceny z wielu kryteriów środowiskowych, takich jak: jakość wody, dostępność wody, odprowadzanie ścieków itp. Nie mniej fascynującym przykładem jest kolumbijskie miasto Medellin. W książce można przeczytać jak daleką drogę przeszło ono od posiadającego aż do 2003 roku statusu najniebezpieczniejszego miasta świata (według Interpolu) aż do uznania go w 2012 roku za najbardziej innowacyjne miasto świata (wyprzedzając w plebiscycie Nowy Jork i Tel Awiw).  W tym czasie wskaźnik zabójstw spadł z 350 na 100 tys. mieszkańców w 1992 roku, do 10 na 100 tys. w 1992 roku (jak na uwarunkowania kolumbijskie czy południowoamerykańskie to mała liczba).

Książka jest naprawdę ciekawa i zajmująca. Czytelnik ma wrażenie, a nawet pewność, że przedstawione przez autorkę problemy, z którymi boryka się dzisiejsze społeczeństwo, nie są jedynie pieśnią przyszłości, ale raczej teraźniejszością. Koncepcja inteligentnego miasta nie jest jedynie fanaberią albo przykładem przerostu formy nad treścią, ale koniecznością — a co znamienne, koniecznością możliwą do wprowadzenia (choć raczej czasochłonną z powodu jej złożoności), i to na wiele różnych sposobów.

Autorka sama sprecyzowała cel swojej książki we wstępnym rozdziale. Szymańska chce przedstawić czytelnikom koncepcję inteligentnych miast oraz sposobów ich wdrożeń w kontekście łagodzenia problemów związanych z urbanizacją. Jej zdaniem szerzenie idei inteligentnych miast jest wyzwaniem XXI wieku, z którym niechybnie przyjdzie nam się zmierzyć. I będzie to miało miejsce wcześniej niż później. Niezależnie od tego, gdzie każdy z nas pracuje lub mieszka, wszyscy są zainteresowani dobrym rozplanowaniem sieci transportowej, gospodarką odpadami, jakością środowiska i innymi podobnymi problemami. Autorka wyraża (dosyć subtelnie) też nadzieję, że jej książka będzie miała jakiś wkład w dyskusję publiczną. I chyba właśnie tak można traktować tę książkę — jako głos albo i przyczynek do dyskusji, której społeczeństwo nie uniknie. A jak wskazuje autorka, wszelkie ruchy oddolne są równie ważne, co odgórne.