Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy

Autor: Dorota Skotarczak

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
  Data wydania: 30.04.2022 r.
  ISBN: 9788382207415
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Format: 176 x 250 mm
  Liczba stron: 260

Stanisława Bareję można uznać chyba za najbardziej konsekwentnego reżysera działającego w okresie PRL. Realizował wyłącznie filmy i seriale należące do gatunków rozrywkowych. W jego dorobku są przede wszystkim komedie, ale też kryminały. Brak dramatów społecznych, wojennych, historycznych… Już ta niezwykła konsekwencja jest wystarczającym powodem, aby przyjrzeć się bliżej Stanisławowi Barei. Gdyby bowiem żył i tworzył w tym samym okresie historycznym, lecz w jakimś innym zachodnim kraju, nie byłoby niczego dziwnego w tym, że specjalizował się on w kinie rozrywkowym, które w dodatku przynosi zyski. Jednak w PRL niekoniecznie musiało to być najłatwiejsze i oczywiste. Od sztuki i jej twórców wymagano zaangażowania i stosownej powagi. Gatunków rozrywkowych – w filmie, ale również w literaturze – nie ceniono. Jednocześnie nieustannie apelowano i nawoływano do tworzenia socjalistycznej kultury masowej, do produkcji utworów rozrywkowych, które jednak będą wierne ideologicznym pryncypiom. Później, jakże często, narzekano na gotowe już komedie czy kryminały.
od wydawcy

Z wykształcenia jestem filmoznawcą, więc zawsze z ciekawością zerkam na książki o tematyce filmowej. Kiedy moim oczom ukazała się Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy Doroty Skotarczak, wiedziałam, że muszę ją przeczytać. Zwłaszcza że jestem fanką twórczości tego reżysera i lubię od czasu do czasu wracać do jego filmów.

Autorka rozpoczyna swoją książkę od opisania rodziny Stanisława Barei, jego dziadków i rodziców. Opowiada również historię jego dzieciństwa, dorastania i czas studiów. Następnie dochodzi do małżeństwa i ojcostwa, aby ostatecznie opisać nam jego chorobę i śmierć. Dorota Skotarczak poświęca każdemu z tych etapów odpowiednią ilość miejsca tak, że nie mamy wrażenia, że coś zostało wciśnięte na siłę; wręcz przeciwnie, dzięki temu możemy lepiej poznać tego znakomitego reżysera i to, co go ukształtowało.

W każdym rozdziale autorka dokładnie przedstawia czasy, w jakich przyszło żyć Barei i jego bliskim. Zarówno wojna, jak i czasy PRL-u odcisnęły na nim swoje piętno, utrudniały mu szczęśliwe życie i znacząco sabotowały jego twórczość. I to właśnie tej twórczości autorka poświęciła najwięcej miejsca. W książce tej poznajemy koleje losów filmów reżysera od zaczątków scenariusza, przez szczegóły z planów filmowych, kolaudacje i recenzje, aż po premiery kinowe.

Warto wspomnieć, że Dorota Skotarczak przytoczyła w swojej książce nie tylko rozmowy z bliskimi Barei na temat samego reżysera i jego dzieł, ale też recenzje krytyków. Co ciekawe, w większości były one negatywne; na szczęście publiczność miała w tej kwestii swoje zdanie i już wtedy tłumnie je oglądała. Wiele wskazuje na to, że o Barei po prostu nie można było mówić dobrze, przynajmniej nie oficjalnie. Na szczęście po latach wszystko się zmieniło i dzięki temu mogła powstać taka książka jak Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy.

Filmy Stanisława Barei oglądane są do dziś, a słowo „bareizm” słyszał chyba każdy, dlatego bardzo mnie uszczęśliwiło, że autorka dokładnie tłumaczy znaczenie tego określenia. Pojawiło się ono jeszcze w czasie studiów reżysera, tak on i jego przyjaciele określali jego specyficzny styl. Przez Kazimierza Kutza nabrało ono pejoratywnego znaczenia i krytycy zaczęli używać słowa „bareizm” jako synonimu kiczu. Na szczęście dziś znów jest ono pozytywne i gdy słyszymy o filmach Barei lub bareizmach, to dobrze wiemy, czego możemy się spodziewać – dobrej zabawy podczas seansu.

Dorota Skotarczak opisuje Stanisława Bareję w sposób ciepły, niemal przyjacielski; tak, jakby znała się z reżyserem osobiście. Od początku widać, że darzy go sympatią i uznaniem. Muszę przyznać, że bardzo usprawnia to lekturę – w końcu to książka naukowa, a te nie zawsze da się czytać z łatwością. Jedyny zarzut, jaki mam do tej książki, to częste powtarzanie przez autorkę informacji, które umieściła już w poprzednich rozdziałach.

Żałuję, że podczas zajęć z filmoznawstwa nie rozmawialiśmy o Stanisławie Barei. Ten czas w kinie polskim wykładowcy poświęcili filmom z poważniejszym przesłaniem. Jak widać na przykładzie tej książki, o historii kina i świata znakomicie opowiadają również komedie tego reżysera. Polecam książkę Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy Doroty Skotarczak nie tylko fanom twórczości Barei, ale również wszystkim zainteresowanym polskim kinem czasów PRL-u. Nie zapomnijcie tylko zapoznać się z filmografią reżysera. Najlepiej jeszcze przed lekturą książki. Ja po przeczytaniu tej pozycji postanowiłam odświeżyć sobie kilka jego filmów.