Autor: Franz Kadell
-
Tytuł oryginału: Katyn – Das zweifache Trauma der Polen.
Tłumaczenie: Marcin Barcz
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Data wydania: 2012
ISBN: 978-83-01-16935-0 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: twarda
Liczba stron: 248
Kadell stworzył pasjonującą, a przy tym doskonale udokumentowaną opowieść o kulisach zbrodni w Katyniu, dokonanej przez radzieckie NKWD na polskich oficerach wziętych do niewoli, a także o zakłamaniach i manipulacjach, jakie na przestrzeni lat rozgrywały się wokół niej na płaszczyźnie pamięci historycznej oraz polityki międzynarodowej.informacja wydawcy
Autor książki twierdzi, że „historię można czytać jak powieść kryminalną”. Jest w tym wiele racji. Musi to być jednak odpowiednia historia, bo nie każda na kryminał się nadaje. Ta, o której w swojej książce pisze Franz Kadell, spełnia wymogi kryminału: jest zbrodnia, są sprawcy, jest intryga i kłamstwo skrywające prawdę, są w końcu sprawiedliwi dążący do odkrycia prawdy i zdemaskowania sprawców zbrodni.
„Katyń w oczach Zachodu” to książka niemieckiego dziennikarza i publicysty, która przybliża czytelnikowi tematykę zbrodni katyńskiej: jej przebieg, znaczenie i konsekwencje, zmowę milczenia i kłamstwo wokół tej tragedii, które na dziesiątki lat spowiły Europę i w końcu oficjalne ujawnienie prawdy o Katyniu.
Franz Kadell przede wszystkim w bardzo przystępny i zrozumiały sposób opowiada o zbrodni katyńskiej. Opisuje samą zbrodnię, jak i wszystko co działo się później: odkrycie grobów polskich oficerów przez Niemców, wzajemne oskarżanie się o zbrodnię przez Niemców i Sowietów, umiędzynarodowienie sprawy katyńskiej, a w końcu wielkie kłamstwo usankcjonowane przez proces norymberski. Proces w Norymberdze w sprawie Katynia autor wręcz nazywa farsą. Na tym Kadell nie kończy jednak swojej książki. Interesuje go wszystko, co działo się w sprawie katyńskiej po wojnie, aż do dnia dzisiejszego. Konsekwencją tego podejścia są kolejne rozdziały przedstawiające to, co działo się wokół Katynia w okresie zimnej wojny, to jak próbowano tuszować prawdę o zbrodni w lesie katyńskim. Dopiero upadek żelaznej kurtyny i rozpad zimnowojennej Europy spowodował, że prawda mogła zatryumfować nad kłamstwem.
To, co czytelnika może zainteresować w tej publikacji najbardziej, to ostatni rozdział poświęcony tragedii smoleńskiej w 2010 r., która jak klamra spina dramatyczne losy Polski i Polaków w XX stuleciu. Jest niczym epilog strasznej historii, która zaczęła się 70 lat temu. Uwagę zwraca również bogata bibliografia, w zdecydowanej mierze obcojęzyczna. Daje nam to możliwość stwierdzenia skali zainteresowania i wiedzy na temat zbrodni katyńskiej w Europie Zachodniej i Ameryce.
Książka nie jest odkrywcza, nie wnosi do tematu Katynia nic nowego, ale nie taki był jej cel. To praca popularnonaukowa mająca za zadanie spopularyzować temat wśród czytelników przede wszystkim w Europie Zachodniej. I ten cel został z pewnością osiągnięty. Kadell przystępnym, jasnym i zrozumiałym dla każdego językiem pisze o manipulacjach i kłamstwach wokół Katynia, wskazuje na postawy poszczególnych państw europejskich i ich rządów wobec zbrodni, sięga po relacje świadków wydarzeń. W ten sposób powstaje dramatyczna, żywa relacja, reportaż z przeszłości.
Największą zaletą książki jest jej obiektywizm i bezstronność. To pozbawiona przesadnych i skrajnych emocji relacja z przeszłości. Bez nadmiernej egzaltacji autor przedstawia to, co zaszło w Katyniu i co działo się wokół tej zbrodni później, aż do czasu, kiedy świat usłyszał o niej prawdę. Ta książka to Katyń oczyma człowieka z zewnątrz, Katyń bez emocji, wyolbrzymiania i przesadnego patosu, bez rozdętego patriotyzmu, bogoojczyźnianych peanów oraz pseudoreligijnych elegii. Otrzymujemy od Kadella pracę prostą w swoim przekazie, ale bez uproszczeń i przemilczeń, bez półprawd, pozbawioną ładunku emocjonalnego, który często nie pozwala dojrzeć sedna i sensu sprawy. Książka jest obiektywna, wyważona i prawdziwa. To jest w niej najcenniejsze.
