Utrata Boga. Filozofia woli Fryderyka Nietzschego

Autor: Marta Soniewicka

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: –
  Tytuł oryginału: –
  Seria/cykl wydawniczy: –
  Wydawnictwo: Copernicus Center Press
  Data wydania: 2016
  ISBN: 978-83-7886-272-7
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 388

Wobec filozofii Fryderyka Nietzschego trudno przejść obojętnym – fascynuje i jednocześnie odpycha. Minęło ponad sto lat od śmierci tego niemieckiego myśliciela, a mimo olbrzymiej ilości poświęconych mu książek, jego filozofia nie przestaje inspirować do nowych interpretacji.

Książka ta jest próbą zrozumienia „tragicznej wiedzy radosnej”, która sprawiała autorowi Tako rzecze Zaratustra tak wiele zarazem bólu jak i rozkoszy. Sednem tej filozofii jest zmierzenie się z problemem sensu istnienia w świecie, który utracił wiarę w Boga, będącego gwarantem moralno-metafizycznej struktury świata.

Nietzsche stawia pytanie o rozumienie człowieka i jego miejsca w świecie, gdy zrezygnujemy nie tylko z odniesienia do Boga, ale także z pozostawionego po Bogu dziedzictwa metafizycznego, głęboko zakorzenionego w naszym myśleniu. Jego propozycja sprowadza się do uznania stwórczego charakteru woli człowieka – woli mocy, która ma przezwyciężać nawet czas. Copernicus Center Press, http://www.ccpress.pl

Podejrzewam, że gdyby zapytać o pierwsze skojarzenie z nazwiskiem Nietzschego, większość osób powiedziałaby bez namysłu: „śmierć Boga”. I całkiem słusznie chyba, ponieważ był chyba pierwszym filozofem, który tak głośno i wyraźnie miał odwagę powiedzieć: „Gott ist tot”. Jednakże jego filozofia jest filozofią życia oraz wyrazem szacunku dla spuścizny umysłowej kultury antycznej i postulatem powrotu do niej, tłumacząc, że religia i współczesna moralność są wytworami czysto ludzkimi obarczonymi błędem.

„Utrata Boga” jest wynikiem pracy doktorskiej. Według autorki najtrudniejszym wyzwaniem był wybór źródeł – było ich zwyczajnie za dużo, aby skorzystać z każdego z nich. Umiejętność selekcji i eliminacji była zatem kluczowa dla przygotowania fundamentu pod dalszą pracę. A z drugiej strony niejako gwarantuje to czytelnikowi, że otrzyma dysertację wspartą starannie wyselekcjonowanymi źródłami. Autorka zwraca też uwagę na dosyć duże odmienności w interpretacji filozofii Nietzschego u jego badaczy. Zwykło się wyróżniać trzy etapy w twórczości Niemca: estetyczny, pozytywistyczny oraz proroczy. Ambicją doktor Marty Soniewickiej było całościowe ujęcie dorobku autora Tako rzecze Zaratustra. Pierwsza część książki została poświęcona teorii bytu i jego znaczenia w odniesieniu do śmierci Boga (tutaj również odniesienia – przynajmniej pośrednie – do filozofii Immanuela Kanta i wprowadzonego przez niego terminu noumenu), teorii poznania (wola prawdy, pozór) oraz moralności i pochodzeniu prawa. Druga część książki opisuje zagadnienia, które z jakichś względów były szczególnie bliskie i bazowe dla założeń filozofii Nietzschego, takie jak: wola (między „chcę” a „powinieneś”), twórcza wola („stawanie się sobą”), a także idea wiecznego powrotu.

Bardzo charakterystyczny dla pism Nietzschego jest jego styl. Niepowtarzalny, aforystyczny. Doktor Soniewicka zwraca uwagę na to, że podczas lektury jego utworów czytelnik musi zmagać się z ukrytymi w nich antynomiami i zagadkami. Z upodobaniem stosował też metafory, piętrząc je niemal bez końca zaraz obok obrazowych opisów. Pisał emocjonalnie, prowokując czytelników, a stronił od racjonalnego argumentowania.

Książka jest bardzo cenną pozycją dla wszystkich, którzy chcą przybliżyć sobie filozofię Fryderyka Nietzschego. Jej układ jest przejrzysty, jasny. Podział poszczególnych zagadnień na kolejne rozdziały wprowadza porządek. Bardzo dobrym pomysłem było to, że cytaty z dzieł filozofa są z reguły umieszczone na początku poszczególnych podrozdziałów, dzięki czemu dokładnie widać, jakie zagadnienie w danej chwili jest podejmowane. I co chyba najważniejsze – jest to praca istotnie krytyczna. Sama autorka przyznaje, że nie zgadza się z wizją istnienia przedstawioną przez Nietzschego, ale też pozostaje pod wrażeniem jego przenikliwości i odwagi w stawianiu ważnych pytań. Otrzymujemy zatem pracę rzetelną, ale napisaną bez mogącej jakoś wewnętrznie blokować autorkę zbytniej estymy.