Homo sapiens. Meandry ewolucji

Autor: Marcin Ryszkiewicz

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: –
  Tytuł oryginału: –
  Seria/cykl wydawniczy: –
  Wydawnictwo: CiS
  Data wydania: 2013
  ISBN 978-83-61710-05-9
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 472

Pochodzenie człowieka i nasza, czyli gatunku Homo sapiens, wyjątkowość, a także szczególny charakter i specyficzna historia planety, na której żyjemy, to problemy od wieków nurtujące filozofów, a od chwili narodzin współczesnej nauki, czyli już od kilkuset lat, również naukowców. Część tej historii, w tym również jej najnowszych odsłon, przedstawia w książce, którą właśnie przekazujemy do rąk czytelników, doktor Marcin Ryszkiewicz, pracownik Muzeum Ziemi, autor wielu książek i setek artykułów publikowanych w najpoczytniejszych polskich gazetach i tygodnikach, ceniony popularyzator nauk przyrodniczych i ewolucjonizmu.CiS, http://www.cis.pl/

Jakie to jest piękne, jakie to wszystko jest piękne – śpiewał przed laty Kuba Sienkiewicz. Klasyczny tekst z nie mniej klasycznego „Kilera” przypomniał mi się, gdy po skończonej lekturze odkładałem książkę dr. M. Ryszkiewicza na biurko. Dotarło do mnie, że nie bez przyczyny omawiana tu pozycja otrzymała Nagrodę Złotej Róży za najlepszą książkę popularnonaukową roku 2013. Pisać każdy może, jeden lepiej, drugi trochę gorzej. Ale dr Marcin Ryszkiewicz wydaje się nie do przebicia, jeśli chodzi o naszych rodzimych popularyzatorów antropologii fizycznej. Zaś „Homo sapiens. Meandry ewolucji” to bez wątpienia kolejna wartościowa, przystępnie napisana pozycja w jego bogatym dorobku. Pozycja, która – wzorem swoich szacownych poprzedniczek – koncentruje się wokół tematu ewolucji. W tym konkretnym przypadku opowieść dotyczy pochodzenia i ewolucji gatunku homo sapiens.

Człowiek jest biologiczną aberracją, a jego ewolucja to niekończący się ciąg paradoksów, gwałtownych zwrotów i – by tak rzec – pomyłek (s. 14). O tych paradoksach, zwrotach i pomyłkach autor rzeczonej pozycji ma niewątpliwie dużo do powiedzenia. Istotne jest, iż dr Ryszkiewicz podejmuje temat wszechstronnie, dostrzegając związki antropologii z takimi naukami jak geologia, paleontologia czy psychologia ewolucyjna. Dzieje homo sapiens stanowią bowiem efekt licznych powiązań i zależności ze światem przyrody, bez uwzględnia których odtworzenie przeszłości naszego gatunku byłoby właściwie niemożliwe. Czytelnik ma zatem okazję zajrzeć za kulisy ewolucji, która doprowadziła do momentu, w którym na Ziemi pojawili się przedstawiciele człowieka współczesnego. Równocześnie odbiorcy tej pozycji mogą prześledzić historię nauk o człowieku i nauk o Ziemi. Część dziejów homo sapiens stanowią bowiem próby rozwiązania licznych problemów, stawianych na przestrzeni ostatnich wieków przez przedstawicieli naszego – niezwykle ciekawskiego swoją drogą – gatunku. Wiele spośród tych dawnych hipotez, teorii, anegdot czy postaci przedstawia dr Ryszkiewicz w formie ujętych w ramkach fragmentów, które stanowią przerywnik dla głównych wątków narracyjnych. Przyznam, że takie rozwiązanie wydało mi się ciekawą alternatywą wobec – jak mniemam – tradycyjnych przypisów (choć warto zauważyć, że takowych również tutaj nie brakuje). Trzeba jeszcze zwrócić uwagę na to, iż autor poświęcił tu trochę miejsca na ukazanie specyfiki współcześnie stawianych pytań, dotyczących np. przyszłości naszego gatunku. Czy ewolucja homo sapiens wskutek doboru naturalnego już się zakończyła, a może dopiero teraz – w obliczu takich zjawisk jak kontrola płodności czy postępy w medycynie i higienie – w pełni rozwinie skrzydła?

Nie ukrywam, że brakowało mi na polskim rynku takiej książki. Wiele dotychczas publikowanych w j. polskim pozycji poruszających wątki antropogenezy grzeszyło w moim odczuciu stosunkowo wąskim podejściem do poruszanych zagadnień. Tymczasem „Homo sapiens. Meandry ewolucji” na tym tle prezentuje się zdecydowanie pozytywnie; to wszechstronna i wielowątkowa pozycja – o czym świadczy choćby zakres tematyczny, po którym porusza się autor – a przy tym niepozbawiona cech popularyzatorskich, dzięki czemu może stać się lekturą także dla niespecjalisty. Krótko mówiąc – wstyd nie znać!

Korzystając z okazji, zachęcam do lektury wywiadu z dr. Marcinem Ryszkiewiczem. Rozmowa została opublikowana na łamach naszego portalu w ramach cyklu „Ludzie nauki” – ZOBACZ WYWIAD